‘zbekist0n respubukasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi
Fiziokratizmning ahamiyati va uning tarixiy taqdiri
|
61aef8397723d3.50813536
7.4. Fiziokratizmning ahamiyati va uning tarixiy taqdiri
ASmit o‘z vaqtida: «Fiziokratizm tizimi qanchalik nomukammal bo'lmasin, shu davigacha chop etilgan iqtisodiy g‘oyalar ichida haqiqatga eng yaqini edi», - deb aytgan. Bu ta’limotning merkantilizmni inkor qilishi, mehnat bilan yer boylikning asosi ekanligini tan olishi, savdo- sotiqda bojxona cheklovlarini olib tashlashni taklif etishi nihoyatda muhimdir. Fiziokratlar boylik tezisi to‘g‘risida fikr yuritib, boylik jamiyat mehnati bilan har yili yaratiladigan iste’mol qiymatlaridir, deydilar. Bu tezis ham A.Smit tomonidan qabul qilingan. Ishlab chiqarish va taqsimot jarayoniga xos umumiy m ehnat doktrinasi, ishlab chiqarishning takroriyligiga alohida urg‘u berilishi katta yutuq hisoblanadi. Kapital va uning ikki qismga ajratilishi (asosiy va aylanma), takror ishlab chiqarish, erkin sohibkorlik to‘g‘risidagi g'oyalar, jamiyatning sinflaiga ajratilishi iqtisodiy ta’limotlaming rivojida keyingi muhim qadamdir. Hozirgi zamon tili bilan aytganda, fiziokratlar sof bozor munosabatlarining unsurlarini, asosan, to‘g‘ri hal etib berdilar. Ulaming mehnat bilan birga yemi boylik asosi deb qabul qilinishida davr ta’siri kuchlidir. Chunki mamlakatdagi asosiy sinf dehqonlar bo'lib, asosiy boylik qishloq xo‘jaligida yaratilayotgan edi. F.Kene misolida uch sektor o‘rtasidagi munosabatlar keltirilgan. Amalda, ayniqsa, hozirgi davrda esa bu sektorlar miqdori xiyla ko‘p bo'lib, ular o‘rtasidagi aloqalar V.Leontevning «xarajatlar - chiqarish» tizimida N ta tarmoq uchun ishlab chiqilgan. Ko'rinib turibdiki, bu g'oyaning kurtaklari flziokratlaming asarlarida ko‘ringan. Hozirgi davrda bu tarmoqlararo balans deb yuritiladi va u makroekonomik tahlilda, umuman, iqtisodiyotda muhim ahamiyatga egadir. 0 ‘sha paytda bo'lajak iqtisodiy modellaming asoslari vujudga kelgan edi. Bu g‘oya klassik iqtisodiy maktab ta’limoti zanjirining muhim ajralmas qismi sifatida muhim o‘rin egallaydi. Shu bilan birga, hozirgi zamon iqtisodiy ta’limotlari nuqtayi nazaridan fiziokratizm g‘oyalari o‘z ahamiyatini tezda yo‘qotdi va o'tkinchi xarakterga ega bo‘ldi, chunki jahon ijtimoiy va iqtisodiy hayotidagi o‘zgarishlar nisbatan mukammal g‘oyalar ishlab chiqilishi zarurligini taqozo etdi va bu amalda ro‘y berdi. Ayniqsa, boylikning asosi (sof mahsulot) faqat qishloq xo‘jaligi sohasi bilan chambarchas bog'liq qilib cheklab qo‘yilganligi to‘g‘risidagi xato tez namoyon bo'lib qoldi, sanoat inqilobi natijasida ro‘y bergan o‘zgarishlar tufayU fiziokratizm g'oyalari unutilayozdi. Download Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling