Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузуридаги илмий даражалар берувчи d sc

Тадқиқотнинг республика фан ва технологиялари ривожланиши устувор йўналишларига мослиги. Диссертация республика фан ва технологиялар ривожланишининг I. «Ахборотлашган жамият ва демократик давлатни ижтимоий, ҳуқуқий, иқтисодий, маданий, маънавий-маърифий ривожлантиришда инновацион ғоялар тизимини шакллантириш ва уларни амалга ошириш йўллари» номли устувор йўналишига мувофиқ амалга оширилган.
Мавзунинг ўрганилганлик даражаси. Марказий Осиё шиа жамолари тўғрисидаги тарихий маълумотлар В.В.Бартольд, И.П.Петрушевский, Е.А.Дорошенко, Ф.Д.Лющкевич, С.М. Прозоров ва В.Маделунг, Р.Фрай¹ каби рус ва Европа шарқшунос ҳамда исломшунослари тадқиқотларида учрайди. Шиалик, унинг эволюцияси жараёнида келиб чиққан оқим, фирқалар ҳақида ўз вақтида Шарқнинг Ҳасан ан-Наубахтий, Ибн Баттута² каби олим ва саёҳатчилар ёзиб қолдирган.
Шунингдек, диссертацияда ЎзР ФА Шарқшунослик институти қўлёзмалар фондида сақланаётган Али бин Муҳаммад ал-Ҳеравий (Банноий)нинг. “فتوحات خانی (Хон фатҳлари (ғалабалари))” “شیبانی نامه (Шайбонинома)”, Муҳаммад Шариф бин Муҳаммад Нақийнинг “تاج التواریخ (Тарихлар тожи)”, Аллаҳ Мурод Аннабой ўғлининг “اوغوز (و) الانقوا و شیبانی نامه (Ўғуз (ва) Алонқаво ва Шайбонинома)”, Мирзобек бин Ҳасан ал-Ҳусайни ал-Жўнобадийнинг “روضة الصفويه (Сафавийлар боғи)”, Амир Абдуллоҳнинг “اسکندرنامه (Искандарнома)”, Абдурраҳмон (Толеъ)нинг “تاریخ ابو الفیض خان (Абулфайзхон тарихи)”, Искандар Муншийнинг “تاریخ عالم آرای عباسی (Шоҳ) Аббос тарихига оро берувчи олам)”, Муҳаммад Вафоий Карминагийнинг “تخفة الخانى (Хон тухфаси)”, Муҳаммад Содиқ “мунши”нинг “فتوحات امیر معصوم وا امیر حیدر (Амир Маъсум ва Амир Ҳайдар ғалабалари)”, Мирзо Ризо Қулихон бин Муҳаммад Ҳоди Табаристонийнинг “سفارت نامۀ خوارزم (Хоразм сафарномаси)”, Ҳожи Муҳаммад Ҳакимхоннинг “منتخب التواریخ (Тарихдан парчалар)”, Мир Аҳмад ибн Мир Носир ал-Юсуф ал-Сиддиқий (Аҳмад Дониш, Калла)нинг “میعار التدین (Диндорлик меъёри)”, Садриддин Айнийнинг “بخارا ابقلابی نينگ تاريخی (Бухоро инқилобининг тарихи)”, Мулла Маҳмуд хўжа Балжуоний Хутталонийнинг “داستان جنگ ایرانیان با اهل علوم بخارای شریف یا مثنوی جنگنامۀ شیعه و سنی (Эронийларнинг Бухорои шариф уламолари билан тўқнашуви ҳақида достон ёки шиа ва сунний жангномаси маснавийси)” ва “عهدنامهً مصالحهً دولت بخارا و روسيه (Бухоро давлати ва Россия ўртасидаги тинчлик сулҳи)” номли қўлёзма манбаларидан, эрон тарихчилари Жаъфарён Расулнинг “تاریخ تشیع در ایران: از آغاز تا طلوع دولت سفوی (Эронда шиалик тарихи: пайдо бўлишидан Сафавийлар давлати юксалишигача)”, Ҳелми Мустафонинг “عقائد الشيعة في ضوء الكتاب و السنة و صحيح التاريخ (Қуръон, Сунна ва чин тарих (нуқтаи назари)да шиалик ақидаси)”, “اقوام مسلمان اتحاد شوروی (Совет иттифоқининг мусулмон қавмлари)”, Маҳдий Санойи “Неҳовандий”нинг “جایگاه ایران در آسیای مرکزی (Марказий Осиёдаги Эрон жойлари)” номли адабиётларидан мусулмон оламида шиа ва суннийлар ўртасидаги тарихдан шаклланиб келган қарама-қаршиликлар ҳақидаги маълумотлар олинди.
Асли эроний бўлган, Самарқанд давлат университети Ўзбекистон тарих кафедраси доценти, т.ф.н. Алиева Фотима Сатторовнанинг “Иранцы Самарканда”, “Самаркандские иранцы”³ мақолаларида Самарқанд ва Бухорода истиқомат қиладиган шиа жамоаларининг қисқача тавсифини учратишимиз мумкин.
Бундан ташқари, ҳозирги пайтда шиа жамоалари ижтимоий-маънавий ҳаёти ҳақидаги маълумотлар Ўзбекистон Республикаси Миллий Давлат Архивининг И-1 “Туркистон генерал губернатори котибияти”, И-2 “Туркистон генерал губернаторлиги дипломатик вакили” ва И-36 “Тошкент шаҳар бошлиғи бошқармаси” фондларида сақланади.
Келтирилган манба, адабиёт ва ҳужжатларда шиалик йўналишлари, шиа жамоаларининг тарихи ва маданияти муайян жиҳатлари кўриб чиқилган бўлса-да, ҳозирги кунга келиб, Марказий Осиёда шиа жамоаларининг шаклланиши ва ўзига хос хусусиятлари бўйича комплекс тадқиқот олиб борилмаган.