Yengib bo’lmas kuch. Yengib bo’lmas kuch, tabiiy ofatlar, masalan, zilzila, bo’ron kabilarni hisobga olmay bo’lmaydi. Agar birovning tomidagi cherepitsalarni, shiferlarni uchirgan shamol ularni birovnikiga tushirib, sigirini bosib o’ldirib qo’ysa, tomning yopilishini tekshirish kerak bo’ladi. Agar tom lozim darajada mustahkamlanmagan bo’lsa, javobgarlik, ayb masalasi vujudga keladi.
Manfaatdorlik. Rim yuristlari shartnomani bajarmaslik yoki javobgarning delikti natijasida kreditorga yetkazilgan ashyoviy zararni shunday deb ataganlar. Kreditorning zarari ikki xil hisoblangan: 1) u shartnomaning bajarilmagani uchun mol-mulkni xarajatlari, kirishilmasdanoq bir qator xarajatlar shikastlanishi va nobud bo’lishi – real zarar; va 2) shartnoma bajarilmagani uchun u ololmay qolgan foyda – boy berilgan daromad. Manfaatni tarafning alohida talablari bilan chalkashtirmaslik kerak. Masalan, o’ldirilgan qul uchun xo’jayin: u mening nikohsiz tug’ilgan o’g’lim edi, shuning uchun unga mehrim alohida edi, deb juda yuqori baho talab qilsa, bu hisobga olinmagan. Digestlarda: “har bir keltirilgan zarar uchun o’sha bilan bog’liq xarajatlargina to’lanadi”, deyilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
