5.2. Бизнес фаолликни давлат томонидан тартибга
солинишининг асосий усуллари.
Жаҳонда кўп давлатлар бизнес юритиш учун яхши ша-
роит яратиб бериш индекси бўйича иқтисодий тез ўсувчи
корхоналарни ажратиб таҳлил қилинди. Бундай тез ўсув-
чи корхоналар (high – growth enterprises) дунёда «охул-
лар» (gazlle) деб аталади. Бу атама 1981 йилда биринчи
бўлиб америкалик олим Д.Берч томонидан фанга кири-
тилган. Тез ўсувчи корхоналар саноқли бўлиб, ЯИМдаги
улуши юқори ва янги иш ўринларни яратишда катта ҳисса
қўшаётганлиги билан ажралиб туради. Улар шартли ра-
вишда 3 га бўлинади.
1. Классик усул. Унга кўра, тез ўсувчи корхоналар би-
ринчи йилдан бошлабоқ савдо ҳажми 5 йил мобайнида ка-
мида 100 минг АҚШ долларига тенг ва йилига 20 фоиздан
кам бўлмаган ўсишга эга корхоналардир.
Булар Европа Иттифоқи давлатлари (Буюк Британия,
Германия, Финляндия ва бошқ.) ва МДҲ давлатлари
томонидан қўлланилмоқда.
Финляндияда охирги 4 йил ичида савдо суръати
100 000 финланд маркасини ташкил этган корхоналар (8
та корхона) тез ўсувчи корхоналар деб айтилган. Россия
иқтисодиётида эса йиллик даромади 30 фоиз ўсишга эга
бўлган корхоналар кирган.
Россия иқтисодиётидаги «тез ўсувчи корхоналар»
бизнес жараёнлари мезони:
- савдо тушуми йиллик 20 фоиздан кам бўлмаган;
- савдо тушуми 3 млрд. рублдан кам бўлмаган миқдорда
тенг бўлган;
- бизнес фаолияти 5 йилдан кам бўлмаган қўшма корхо-
налар (акция 51/49 фоиз) иқтисодий ўсиш 20 фоиздан кам
бўлмаган корхоналар «тез ўсувчи корхоналар» деб белги-
ланган.
Қозоғистон иқтисодиётида 5 йилдан кам бўлмаган, йил-
лик ўсиши 30 фоиз бўлган, сотув тушуми 300 минг АҚШ
долларига тенг бўлган корхоналар «тез ўсувчи корхоналар»
дейилади.
109
Do'stlaringiz bilan baham: |
