Ўзбекистон республикаси мактабгача таълим вазирлиги мактабгача таълим муассасаларида аппликация

Муҳр. Штамп. Ишлаб чиқаришда босим кучи билан детал ясайдиган 
асбоб муҳр дейилади. Штампнинг иш сатҳи тайѐрланадиган детал сатҳини 
такрорлайди. Муҳр штампнинг бир туридир. У қалин картон ѐки резинадан 
тайѐрланади. Турли шакллар ўйиб ишланган картон ѐки резина ѐғоч 
плаcтинкага ѐпиштирилади. Агарда ҳарфлар ўйиб тушириладиган бўлса, 
унда ҳарфларнинг кўзгудаги акси туширилиши керак. Хом картошкага 
ўйиб ишланган муҳр ва штамплар узоқ муддат чидамайди. Муҳр ва 
штамплар учун оддий бўѐқлардан ҳам фойдаланса бўлади. Бўѐқ пахтага ѐки 
бир неча қават тахланган бинтга сингдирилади - бу бўѐқ бериш ѐcтиқчаси 
хизматини ўтайди. 

---

Трафарет‚ штампни тайѐрлаш усули. Босиб тасвир туширишнинг 
энг оддий усули картошка штампи билан босишдир. Бу усулда мураккаб 
бўлмаган нақш композицияларини ѐзувларини тушириш мумкин.
Штамп тайѐрлаш учун йирикроқ картошка танланади. Картошкани 
иккига бўлиб, қалам билан оддий контурли расм туширилади ва учли пичоқ 
ѐрдамида картошка расм контури бўйича 0,5 см чуқурликда ўйилади. 
Сўнгра картошканинг ѐн томонлари ўйилган контургача оҳиcта қирқилади 
ва кераксиз қисм олиб ташланади, натижада бўртиб чиққан жойга бўѐқ 
суриб, муайян нарса қоғозга туширилади. 
Трафарет тайѐрлаш учун керакли шакл намунадан нусха қоғоз 
ѐрдамида қалин қоғозга туширилади ѐки қўл билан чизилади. Туширилган 
шаклнинг деталлар учи кичик қайчи ѐки қаламтарош билан қирқиб 
олинади. Трафарет тайѐр бўлганда иккала тасвирни сақлаш лозим, чунки 
ундан кейинчалик тўғри ва тескари из олиш мумкин. 
Графит кукуни ѐрдамида трафаретдан шаклни қоғозга тушириш учун 
3-4 дан 6м гача бўлган юмшоқ қалам қалин қоғознинг маълум қисмига 
қуюқ қилиб сурилади. Шундан сўнг қалам сурилган жой пахта билан 
артилади, натижада графит кукун пахтага ўтади. Бу пахта тоза қоғозга 
қўйилган трафарет уcтидан оҳиcта юргизилади. Натижада қоғозда 
трафаретдаги шаклнинг изи қолади. Бу тўғри тасвирдир. Бунинг тескариси 
ҳам бўлиши мумкин. Бунинг учун трафаретни тайѐрлаш вақтида қирқиб 
олинган қисмлар қоғознинг уcтига қўйилиб, чап қўл билан босиб турилади, 
ўнг қўл билан эса графит кукунли тампон ўртасидан четига қараб сурилади. 
Натижада атрофи қора бўлган оқ тасвирга эга бўлинади.