Ўзбекистон республикaси олий тaълим, фан ва инновациялар вaзирлиги

ДОРИ ВОСИТАЛАРИГА МУЛТИ ВА КЕНГ РЕЗИCТЕНТ СИЛ 
ҚЎЗҒАТУВЧИСИ ШТАМЛАРИ АНИҚЛАНИШИ. 
Тошева Д.Р. 
Бухоро давлат тиббиёт институти Uzbekistan. 
Мавзу долзарблиги: Сўнгги йилларда ўпка туберкулёзи билан 
касалланишнинг камайиши фонида, кўп дори-дармонларга чидамли 
микобактериялар (МДР) келтириб чиқарадиган ҳолатлар кўпайди, бу эса 
даволаш самарадорлигини пасайишига олиб келади.[1,2,3] 
ЖССТ Европа минтақасида сил касаллиги даражаси 100 000 аҳолига 1 
дан 200 дан ортиқ ҳолатгача ўзгариб туради. Шу билан бирга, сил 
касаллигининг 87 фоизи силга қарши курашга энг юқори устуворлик 
берилган 18 мамлакатда учрайди. Бундан ташқари, Россия Федерацияси 

---

136 
Европада энг кўп ҳолатлар бўлган мамлакат бўлиб, у ерда ҳар йили 100 
мингдан ортиқ бемор рўйхатга олинади ва МДР-ТБ билан касалланган 
беморлар, шунингдек, рифампицинга чидамлилиги бўлган беморларнинг 
тахминий сони 60 мингни ташкил қилади. Сил касаллиги ижтимоий 
аҳамиятга эга инфекцияларга ишора қилади ва дунёдаги ўлимнинг ўнта 
асосий сабабларидан биридир. Шу муносабат билан Жаҳон соғлиқни 
сақлаш ташкилоти (ЖССТ) 2016-2035 йиллар давомида сил касаллигини 
йўқ қилиш стратегиясини ишлаб чиқди. Ушбу стратегияни амалга ошириш 
ушбу инфекциядан касалланиш ва ўлимни камайтириш мақсадларига 
эришиш 
учун 
касаллик 
юки 
юқори 
бўлган 
минтақалар 
ва 
субпопуляцияларни аниқлаш учун вазиятни тўлиқ эпидемиологик 
баҳолашни ўз ичига олади. 80-йилларнинг ўрталаридан бошлаб дунёда сил 
касаллиги бўйича эпидемиологик вазият ёмонлаша бошлади. Кўпгина 
мамлакатларда нафақат иқтисодий жиҳатдан орқада қолган мамлакатларда, 
балки Ғарбий Европа давлатларида, шунингдек AҚШда ҳам касалланиш 
ҳолатлари кўпайган . 1991 йил май ойида Жаҳон соғлиқни сақлаш 
ташкилоти бош Aссамблеяси аҳолига бирламчи тиббий ёрдамнинг 
ажралмас ва устувор бўлими сифатида силга қарши ишларни кучайтириш 
зарурлиги тўғрисидаги янги қарорни тасдиқлади . ССТ ташаббуси билан 
1998 йилда Марказий Осиё мамлакатларида сил касаллигини бевосита 
кузатув остида даволаш стратегиясига асосланган DOTS дастури амалга 
оширилганини алоҳида таъкидлаш лозим. У Орол денгизининг жанубидаги 
учта ҳудудни қамраб олди, “Чегара билмас шифокорлар” гуманитар тиббий 
ёрдам ташкилоти томонидан амалга оширилди ва 2003 йилда якунланди. 
Қорақалпоғистон Республикаси, Ўзбекистоннинг Хоразм вилояти ва 
Туркманистоннинг Дошовуз вилоятида 2002 йилга келиб 8000 дан ортиқ 
беморлар DOTS остида рўйхатга олинган ва даволанган. Мулти 
резиcтентликнинг энг юқори даражаси стрептомицинда аниқланган , 
РCCдаги барча беморларнинг 58% ва Дашовуздаги беморларнинг 37% 
шунингдек, изониазидга нисбатан катта қаршилик кузатилди, РРCда 
беморларнинг 53% ва Дашовузда 31% чидамли штаммлар билан 
касалланган. Рифампицин қаршилиги МДР билан чамбарчас боғлиқ. Ушбу 
тадқиқотлар Марказий Осиёнинг икки давлати минтақаларида МДРнинг 
юқори кўрсаткичларини кўрсатди.[1,2,3]