Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро давлат университети

15.4. Спортда комплекс назорат

Спортда комплекс бошқарув тушунчаси-Тренингни ва рақобатни режалаштириш ва баҳолаш ўқув жараёнига раҳбарлик қилиш нуқтаи назаридан изчил яхлитдир.Баҳолаш, авваламбор, қўлланиладиган воситалар ва усулларнинг самарадорлик даражасини аниқлашга имкон бериш орқали режани амалга оширишга ҳисса қўшади. Бунинг биринчи шарти

- ўтказилган машғулотларни, шунингдек машғулотларда, назорат синовларида ва мусобақаларда эришилган натижаларни мунтазам равишда қайд этиш. Педагогик кузатувлар натижалари ва бошқа муҳим маълумотлар педагогик кундаликка киритилади. Мураббий исталган вақтда машғулотни кузатиши ва унинг даражасини баҳолаши керак. Самарадорликни аниылаш лозим. Бу машғулотларнинг ҳар бир муҳим босқичини пухта баҳолашни ва спортчиларнинг фаол иштирокида тест материалларини таҳлил қилишни ўз ичига олади. Натижада тегишли ташкилий ва услубий хулосалар чиқарилиши керак.
Комплекс назорат деганда-спортчининг ҳолати тўғрисида маълумот олиш учун турли профил мутахассислари (ўқитувчилар, психологлар, биологлар ва бошқалар) томонидан амалга ошириладиган ташкилий тадбирлар мажмуи тушунилади.
Бундан ташқари, диагностика тушунчаси ажралиб туради, бу спортчининг ҳолатини аниқлаш, тизимдаги сабаб-оқибат муносабатлари ва муносабатларини аниқлашнинг мураккаб жараёни сифатида тушунилади; "Таълим мақсади - бу ўқитиш усули, технологияси (воситалари ва усуллари)
- якуний натижа" ва агар керак бўлса, зарур бўлган назорат ҳаракатларини белгилаш.
Спортдаги комплекс назорат машғулот жараёнининг тизимли бўғинларида (йиллик цикл, мезотцикл, микроцикл, индивидуал дарслар) фойдаланиладиган назоратни ҳар хил турларини (йиллик цикл, мезоцикл, микроцкл, индивидуал дарслар) амалий равишда амалга оширишни таъминлайди, бу жараённи бошқариш учун спортчининг ҳолати ва унинг динамикаси тўғрисида объектив кўп қиррали маълумот олиш. спорт машғулотлари,спортчиларнинг жисмоний тайёргарлигини назорат қилишнинг кенг қамровлилигини таъминлаш учун қуйидагиларни ўрганиш тавсия этилади.
1) спортчилар ҳолатининг динамикаси (функционал тизимлар фаолиятининг кўрсаткичлари комплексига мувофиқ);
2) махсус ишлаш динамикаси (педагогик тест натижаларига кўра);
3) спорт маҳорати кўрсаткичларининг динамикаси (назорат машғулотлари ва мусобақалари натижалари асосида);
4) ҳар хил устун йўналтирилган ўқув юкламаларининг динамикаси ва ҳажмлари нисбати.
Комплекс назорат спортчиларнинг жисмоний тайёргарлигининг турли жиҳатларини баҳолашни, спортчилар танасининг функцияларини адаптив равишда қайта қуриш, машқлар самарадорлигини баҳолашни ҳисобга олган ҳолда организмнинг машғулотларга ва рақобатбардош юкларга бўлган реакцияларини баҳолашни таъминлаш бўйича тадбирларни ташкил этишни назарда тутади. спортчиларни тайёрлаш жараёни, бошқариш.
Комплекс назоратнинг мақсади - спортчиларнинг тайёргарлиги ва организмнинг энг муҳим тизимларининг функционал имкониятларининг турли жиҳатларини объектив баҳолаш асосида машғулотлар жараёнини ва рақобатбардош фаолиятини оптималлаштириш.
Ушбу мақсад спортчиларнинг ҳолатини, уларнинг тайёргарлик даражасини, ўқув режаларини бажаришини, рақобатбардош фаолият самарадорлигини ва бошқаларни баҳолаш билан боғлиқ турли хил аниқ вазифаларни ҳал қилиш орқали амалга оширилади. Муайян назорат муаммоларини ҳал қилиш натижаси бўлган маълумотлар тузилмани оптималлаштириш учун фойдаланиладиган бошқарув қарорларини қабул қилиш жараёнида амалга оширилади. Ва машғулотлар жараёнининг мазмуни, шунингдек, спортчиларнинг рақобатбардош фаолияти назарда тутилади.