Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Чирчиқ давлат педагогика университети

Машғулотнинг кириш қисмини мазмуни ва вазифалари Жисмоний тарбия машғулотининг биринчи қисми кўйилган вазифалар ва унинг асосий қисмидаги машқлар мазмунига кўра турлича бўлиши мумкин.
Машғулотнинг бу қисми вазифаси болаларда унга нисбатан қизиқиш ва эмоционал кайфият пайдо қилишдан, диққатнинг тайёргарлик даражасини текширишдан, айрим ҳаракат кўникмаларини аниқлаштиришдан, бола организмини аста-секин машғулотнинг асосий қисмида кечадиган бирмунча интенсив тез фаолиятга тайёрлашдан иборатдир.
Шу мақсадда болаларга тўғри қад-қоматни тарбиялашга, ясси товонликни олдини олишга ёрдам берадиган, фазода ҳамда жамоада мўлжал олиш билан боғлиқ, бажарилиши кўп вақтни талаб қилмайдиган таниш машқлар ва уларнинг вариантларини бажариш таклиф этилади.
Бундай машқларга қуйидагилар киради:

• 
  сафланиш машқлари – турлича сафланишлар ва қайта сафланишлар;
  
• 
  турли топшириқлар билан бажариладиган юриш ва югуриш;
  
• 
  тарқалиб енгил югуриш ҳамда кейинчалик катта ва кичик давра, колонна ва ҳакозо бўлиб сафланиш;
  
• 
  турли кўринишдаги ва ясситовонликнинг олдини олиш мақсадидаги юришлар товонда, оёқ учида, полдаги қалин шнур устида, нарвонда юриш ва бошқалар.
  

Кириш қисми болаларнинг колоннага уч тўрттадан бўлиб сафланиши, тарқалиши… билан якунланади. Бу болаларни машгулотнинг асосий қисми бошланишидаги умумривожлантирувчи машқларни ўргатишга ўтиш учун хизмат қилади.
Бу қисм кичик груҳларда 2-4 дакикагача, ўрта груҳларда 3 дан 5 дакикагача, катта груҳларда 4 дан 6 гача давом этади.
Машғулотнинг асосий қисми вазифалари ва мазмуни.
Машғулотнинг бу қисмида бир ҳолатда дастлаб болаларни умумривожлантирувчи машқларга, сўнгра асосий ҳаракатларга ўргатиш ва жисмоний сифатларни тарбиялаш вазифалари белгиланади; иккинчи бир ҳолатда асосий ҳаракат машқларига ўргатиш белгиланади. Бу машқлар янги ҳаракат материали билан таништиришни, аввалдан таниш машқларни турли вариантлардан фойдаланиб такрорлашни, мустаҳкамланиш босқичидаги ҳаракат кўникмаларини такомиллаштиришни кўзда тутади. Шундан сўнг барча болаларни интенсив ҳаракатга тортадиган қоидали ҳаракатли ўйинлар ўтказилади.
Болаларнинг психик иш қобилиятининг давомсизлигини ҳисобга олиб, мураккаб вазифалар асосий қисмнинг бошида белгиланади (болаларни янги материал билан таништириш ёки жуда мураккаб координацияли машқларни бажариш).
Умумривожлантирувчи машқларни болалар кичик буюмлар, байроқчалар, таёқчалар, чамбараклар, ленталар, шнурлар билан бажарадилар. Чунки улар организмнинг функционал ҳолатини яхшилашга таъсир этади.
Дастлаб тўғри қад-қоматни шакллантириш ва нафас олишни тартибга солиш мақсадида қўл мушаклари ва елка камари мушакларини ривожлантириш ҳамда мустаҳкамлаш машқлари берилади. Иккинчи навбатда гавда учун, орқа мушакларни мустаҳкамлаш ва умуртқа эгилувчанлигини ривожлантирувчи (олдинга, орқага ва ён томонларга эгилиш, гавдани айлантириш) машқлари берилади. Учинчи навбатда қорин ва оёқ мушакларини мустаҳкамловчи (чўққайиш, тиззадан букилган оёқларни кўтариш…) машқлари берилади.
Шундан сўнг асосий ҳаракатларни ўргатишга ўтилади. Бунда улардан бири болалар учун янги, бошқалари эса ўрганиш ва такомиллаштириш босқичида бўлади.
Машғулотнинг умумривожлантирувчи машқларни ўргатиш билан олиб бориладиган асосий қисми давомийлиги: кичик груҳларда 15 дан 18 дакикагача; ўрта груҳда 20 дан 22 дакикагача; катта груҳда 25 дан 28 дақиқагача бўлади.
Умумривожлантирувчи машқларсиз ўтказилганда эса унинг давомийлиги кичик груҳларда 8-12 дақиқа, ўрта груҳда 12-15 дақиқа, катта груҳда 15-20 дақиқани ташкил этади.
Машғулот якунловчи қисми.
Машғулотнинг ўйиндан сўнгги якунловчи қисми тобора секинлашадиган интенсив суратдаги юришни ўз ичига олади. У умумий қўзғалувчан ишга ёрдам беради; юриш жараёнида болалар бир неча нафас олиш машқларини бажаришлари мумкин. Баъзи ҳолларда юриш барча болалар иштирокидаги кам ҳаракатли ўйин билан алмаштирилиши мумкин. Юриш ёки уни алмаштирувчи ўйин сўнггида машғулотга якун ясалади. Якунловчи қисм: кичик груҳда 2 дан 3 дақиқагача, ўрта ва катта груҳларда 3 дан 4 дақиқагача бўлади.