Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган мухандислик -қурилиш институти

3.4 Насос гидротаран қурилмасини гидравлик хисоблаш.
1.Тезликка боғлиқ босим қуйидагича топилади:




Гидротаранинг ишчи босими тезоқар сувнинг тезлигига ва гидротаран корпусининг геодезик жойлашишига боғлиқ.
Биринчи ҳолатда гидротаран винт ёрдамида каналнинг тубига туширилган, шунинг учун ишчи босим, тезлик бошига ( ) тенг бўлади. Иккинчи холатда корпус босимга шундай кўтарилган-ки , оқим фантан ҳам ҳосил қилмасин , корпус маркази сув сатҳидан 10 см дан патга хам жойлашган бўлмаслиги керак. Бу ҳаолатда: =1,87-0,4=1,47 м учинги ҳолатда: =2,87-0,7=2,17 м
2. Қувирнинг кўндаланг кесим юзаси (3.1) формула билан топилади:

3. Максимал сарф (3.2) формула билан топилади:

Бунда -махалий ва қувурнинг узунлиги бўйича йўқотилган бошини хисобга олган ҳолда (3.3) формула билан топилади:

-киришдаги қаршилик
-уриш клапинининг таянч эгарга урилишдаги қаршилик
Қувир деворларининг қиёсий ғадир-будурлигини топамиз:
d/k=205/0.05=4100
Энг юқори тезликлар қуидагига тенг:

Рейнолдс сонини аниқлаймиз:

2.Қаршилик коифисенти λ (4) адабётдаги жад ва лдан топилади:

(3.3) формула орқали сарф коифисентини аниқлаймиз [4, c. 33]:



Қбул қилувчи қувурдаги энг катта тезлик қуидагича тенг:

Қувурдаги энг катта тезлик қуидагича топилади:

4.Оқимнинг тезлашиш ва қти:



Гидротараннинг ишлаш тажрибасидан келиб чиқиб, вегетатсиа даврида клапанни созлаш амалий жиҳатидан мумкин эмас. Чунки катта тезлик босими ҳосил бўлади. Шунинг учун созлаш параметири 100% бўлади.
5. тўлқин урулиш тезлигини Жуковски формуласи бн топамиз

6 Уришиш фазаси (гедравли урулишнинг таъсир ва қти):

7. Урилиш клапинининг ёпилиш ва қти:



8. Урулиш клаоинининг очилиш ва қти:

Бу каттали хамма ишчи босимлар учун бир хил.
9. Тўлиқ тсикл учун кетадиган ва қт:

10. Бир минутдаги урилиш частотаси қуидаги (3.20)формула билан топилади:

= =32,87
= =50,25
= =58,7
11. гидроуриш ва қтида босим қуидаги формула билан топилади:
=101,9*1,048*1244.5* =9900 0.99
=101,9*1,73*1244.5* =27145
=101,9*2.15*1244.5* =41902 =4.19
12. (3,16) Формула билан босимни сув устунлиги баландлигига ўтказамиз:
=22,9 м , =11,4 м, =5,72 м ,
13. боши клапинининг тирқиш диаметири: D=0.130 кўндаланг кесим юзаси:ω=0.0133 (3,18) формула билан бир гидравлик урилгандаги сув сарфи аниқланади:
=
=
=
Ёмғир яратувчи қурилмада ҳ=10 м баландликда бир марталик урилишда сув ҳажми ва сарфи аниқланади сув узатиш бўлганлиги учун , керакли босим бера оладиган иккинчи ва учинчи тезликдан хосил бўладиган босим қуидагича ёзамиз:
=
=