Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

TASVIRLAR FORMATLARINI SAQLANISHI 
Muxiddinova M. - Sergeli tibbiyot kolleji 
Biror tasvir skanerlanishi natijasida u piksellar toʻplami sifatida taqdim etiladi. 
Oq va qora rangda skanerlangan tasvirlarning pikseli 1 bit orqali, 256 darajadagi 
nimrang oq va qora tasvirlar pikseli 8 bit orqali va rangli tasvirlarning pikseli 24 bit 
orqali kodlanadi. Tasvirlarni bitlar orqali ifodalanilishi uni taqdim etishning bitli 
kartasi deb yuritiladi. Tasvirning bitli karta koʻrinishida saqlangan fayli BMP – fayl 
deb nomlanadi. Raqamlashtiriligan tasvirni saqlashning boshqa standart usullari 
tasvirning format fayli (TIFF - fayl) deb nomlanadi. “Belgi” ushbu formatda saqlangan 
tasvir haqidagi ma’lumotlardan biri sanaladi.
Tasvirli fayllarni siqish uchun qoʻllaniladigan koʻplab metodlar mavjud. 
Fayllarni siqishdan asosiy maqsad, kompyuterning imkoniyatlaridan foydalangan 
holda fayllar ustida bir qancha amallarni bajarish orqali xotiradan kamroq joy 
egallaydigan faylga keltirish. Demak, xotirani tejash maqsadida fayllarni qayta 
ishlashga vaqt sarflanadi. Ma’lumotlarni saqlashga boʻlgan talabning yuqoriligi 
diskdagi boʻsh joylarga boʻlgan ehtiyojning ortishiga olib keladi. Bu esa siqilgan 
fayllarning xotiradan kamroq joy olishini ta’minlaydi. Agar tasvir tarmoq orqali 
uzatilishi zarur boʻlsa, u holda tasvirni dastlab siqish va soʻngra uzatish tavsiya etiladi. 
Bu esa aloqa vaqti va unga ketadigan mablagʻni qisqartiradi. Qabul qilingan fayl 
arxivdan ochilishi, ya’ni kompyuterning imkoniyatlaridan foydalangan holda qayta 
kengaytirilishi orqali boshlangʻich holatga keltirilib, ekranga aks ettirilishi yoki printer 
orqali chop etilishi mumkin. Arxivdan chiqarish (dekompressiya) ham vaqt talab 
qiladi. Arxivdan chiqarilgan tasvir rangi, oʻlchami va boshqa parametrlari tasvirning 
asl nushasiga mos kelishi lozim. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, tasvirli faylni 
ochishga sarflanadigan vaqt siqishga sarflanadigan vaqtdan kamroq boʻlishi kerak.

---

207 
Arxivlanuvchi tasvirli fayllarning ikkita asosiy formati mavjud. Bular: 
• Graphics Interchange Format (GIF) formati; 
• Joint Photographic Expert Group (JPEG) formati. 
Quyida bu fayl formatlariga toʻhtalib oʻtamiz.