Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги с. Адилова Ў з б е к т и л и

2-топшириқ. Қуйидаги гапларни рус тилига таржима қилинг, ”бир” сўзининг 
қўлланилиш хусусиятларига эътибор беринг. 
Биров эрта туриб тонгни қаршилашни ёқтиради, биров эса қоронғи тунда 
чексиз юлдузларни кузатишни хуш кўради. Мени бирор киши сўраса, ҳозир 
келадилар денг. Биргина тарихдан шунча китоб ўқишим керак. Беморнинг 
аҳволи бирдай. Етти ўлчаб, бир кес. Бир эшитинг-а, нақадар нафис куй! Бир 
ўйлаб кўрайлик-чи. Наташа ўзбекча бир гапирди, йиғилганлар қарсак чалиб 
юборишди. У столга бир урди... Бизнинг сўзимиз билан ишимиз бир. Бирдан-
бир ниятим – ҳаётда ўз ўрнимни топиш. Сергей чолнинг саволларига бирма-
бир жавоб берди. Улар бир-бирини қаттиқ севишарди. Анора мени кўриб 
қолди-ю, онасига бир нима деди. 
 
3-топшириқ. 
Гапларни 
ўзбек 
тилига 
ёзма 
таржима 
қилинг. 
Таржимада 
қуйидагилардан фойдаланинг: бир куни, битта-битта, бир…бир, ҳар бир, бир неча; 
бир кун эмас, бир кун. 
Сухроб то хирургом хочет стать, то кардиологом. Кумуш поздоровалась со 
всеми по отдельности. Я один выполнил эту работу. Однажды я проснулся 
раньше обычного. Студенты старших курсов написали рефераты по 
нескольким дисциплинам. Долг каждого мужчины – защищать свою родину. 
Подлость когда-нибудь будет наказана.
4-топшириқ. Луғатдан фойдаланиб, “бош”, “совуқ”, “ташламоқ” сўзларининг 
маъноларини аниқланг. 
 
5-топшириқ. Матнни ўқинг. 
ҚАВМ-ҚАРИНДОШЛИК АТАМАЛАРИ 
Халқимизда қавм-қариндошлик атамалари аксарият бир умумийликни 
ташкил этади. Негаки, уларнинг тарихий илдизи бир.

---

35 
Масалан, ўзбек тилида "ота" сўзининг "дада", “ада" каби шакллари 
мавжуд. Қипчоқ шевасида ёки Хоразмда ўз отасини "ака" деб аташ 
ҳоллари учрайди.
Оналарни турли шеваларда “ойи”, “ая”, “опа”, “аба” деб чақиришса, 
бувиларга нисбатан “момо”, “катта ойи”, “ача” каби номлар 
ишлатилади. “Эна” сўзи эса турли ҳудудларда ё она, ё буви маъносини 
англатади. 
Ўзбеклар яқин-яқинларгача ўзидан катта ўғил қариндошини "оға", 
кичигини "ини", қиз қариндошининг каттасини "эгачи", кичигини 
"сингил" деб атаган. Ҳозир эса аксарият ака, ука, опа, сингил 
шаклида мурожаат қилади.
Ўзбек тилида ота ва онанинг ака-ука ҳамда опа-сингилларини аташ 
рус тилидагидан фарқ қилади. Масалан: отанинг акаси ёки укаси 
амаки, онанинг ака-укаси эса тоға деб юритилади; онанинг опа-
синглиси – хола, отаники эса – амма.