Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Туризмни сайёҳатдан ажратиб турувчи асосий хусусиятлар 
 
№ 
Фарқ қилувчи 
хусусиятлар 
Туризм (турист)
Саёҳат 
(саёҳатчи)
 
1 
 
Мамлакат иқтисодиё-
тига таъсири бўйича 
Туризм кучли жаҳон миқи-
ёсидаги иқтисодиёт тармоғи 
бўлиб, унинг жахон ялпи ички
маҳсулотидаги улуши мавжуд. 
Бу йирик бизнес, катта пул ва 
глобал микёсдаги жиддий 
сиёсатдир. 
Саёҳатларнинг 
иқтисодиётига бевосита 
таъсири йўқ 
2 
Қўйилган мақсадлар 
бўйича 
Йўлланмада кўрсатилган 
аниқ қўйилган мақсадлар 
билан чегараланган 
Аниқ қўйилган мақсадлар 
билан чегараланмаган 
3 
Муддат мабойнида 
Йўлланма билан чегараланган 
бўлиб, 1-2 кунлик (дам олиш 
кунлари); 3-7 кунлик; 8-28 
кунлик; 29-91 кунлик бўлиши 
мумкин 
Муддати чегараланмаган 
4 
Маълум маконда 
бўлиши 
Бўладиган жойи йўлланма 
билан чегараланган 
Макони ёки бўладиган жойи 
чегараланмаган 
5 
Бўш вақтнинг 
мавжудлиги 
Асосан бўш вақт мабойнида 
амалга оширилади 
Бўш вақт бўлиши шарт 
эмас.Саёҳат қилиш ҳаёт 
тарзи ҳисобланади 
6 
Борган жойида ҳақ 
тўланадиган фаолият 
билан шуғулланиши 
бўйича 
Борган жойида турист учун 
ҳақ тўланадиган фаолият
билан шуғулланиши мумкин 
эмас 
Борган жойида саёҳатчи 
учун ҳақ тўланадиган 
фаолият билан шуғулланиш 
мумкин 
7 
Маблағ билан 
таъминлаш 
 
Туристнинг шахсий маблағ-
идан ва ижтимоий фондлар-
дан 
Ҳомий ташкилотлар, давлат 
ва хусусий жамғармалар 
томонидан 
молиялаштирилади 
8 
Ташкил қилиш ва 
хизмат кўрсатиш 
Бу фаолият турли хил 
туристлик корхоналар ва 
хизмат кўрсатиш соҳалари 
билан боғлиқ тармоклар 
томонидан амалга оширилади. 
 
Ташкил қилиш ҳомий 
ташкилотлар, давлат ва 
хусусий жамғармалар 
томонидан амалга 
оширилади, саёҳларга
хизмат кўрсатиш эса 
бевосита ўзи томонидан 
амалга оширилади. 
9 
Яшаш фолиятига 
таъсири 
Туристнинг саёҳатга бориб 
келиши яшаш фаолиятига 
бевосита таъсир қилмайди. 
Сайёҳат саёҳатчи учун касби 
ёки кун кўриш манбаи, 
турмуш тарзи бўлиб хизмат 
қилади. 

---

31 
Таянч иборалар: Марказий Осиё саёҳатчилари, кашфиётлар, қадимги 
саёҳатлар ва зиёратчилик, саёҳат ва саёҳатчи, турист ҳақидаги тушунчалар, 
зиёратчи олимлар, туризмни сайёҳатдан ажратиб турувчи асосий хусусиятлар,
туризм кучли жаҳон микёсидаги иқтисодиёт тармоғи, замон ва маконда кўчиб 
юриш, бўш вақтнинг ва маблағнинг мавжудлиги. 
Мустақил назорат қилиш учун топшириқ ва саволлар: 
 
1. Саёҳат деганда нимани тушунасиз? 
2. Илк саёҳатчилар кимлар бўлган? 
3. Кўчманчиларни саёҳатчилар дейилишига сабаб нимада? 
4. Зиёратчилар қандай саёҳатларни амалга оширадилар? 
5. Савдогарлар саёҳати ҳақида нималарни биласиз? 
6. Марказий Осиё сайёҳатчиларининг саёҳатга қўшган ҳиссаси нимадан 
иборат? 
7. Нима учун Томас Кук туризмнинг асосчиси дейилади? 
8. Туризмнинг таърифини айтиб беринг? 
9. Туризмнинг саёҳатдан фарқи нималардан иборат?