Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент тЎКимачилик ва енгил саноат

НАФАС ОЛИШ СУРЪАТИНИ (МАРОМИНИ) БОШҚАРИШ
Психофизиологлар томонидан нафас олишнинг психик фаоллик даражасига тасир этишнинг баьзи қонуниятлари тасдиқланган. Маьлумки нафас олиш жараёни иккита нафас олиш жараёни иккита нафас олиш, нафас чиқариш даврлари ва оралиқ тўхташни (паузани) ўз ичига олади. Нафас олиш вақтида одамнинг писихик ҳолати фаоллашади, нафас чиқарганда эса тинчланади.
Ихтиёрий нафас олиш суръатини ўргатганда, нафас олишнинг нисбатан қисқа даври узоқроқ нафас чиқариш билан алмашганда ва навбатдаги яққол умумий хотиржамликка эришиш мумкин. Нафас олишнинг (юритишнинг узоқроқ) даврида (нафас олишнинг баъзи сусткашлиги билан) ва нафас чиқаришнинг нисбатан қисқа даврида нерв тизимининг ва организм функцияларининг ҳаммасида фаоллик ортади.


«ҲИССИЙ ДАМ ОЛИШ» — САМАРАЛИ УНУТИШ УЧУН МАШҚ
Кўзингизни юминг. Ўзингизга жадал буйруқ беринг: «Мен ҳамма нарсани унутганман», «Мен ҳеч нарсани билмайман», «Ҳамма нарса нотаниш».
Кейннчалик 2-3 дақиқа «ички уришиш» қилинг (диққатни юзаки оғишни, кўриш таассуротларини ихтиёрсиз авж олдириш).
Кўзингизни тез очинг. Агар ўз-ўзигa таъсир этиш ҳамжиҳатликда бўлса Сиз худди қайта узоқлашган таниш муҳитини кўрасиз.
Буни беш марта қайтарасиз – ҳар сафар унинг самараси ортади. Сиз қандайдир сизнинг ёшингизда бўлган, тўғрироғи, нарсаларни илк бор ҳис қилган энг аввалги кўринишга яқинлашасиз.
Шахснинг психик ҳолатлари ва бошқа ҳодисаларини ўзи назорат қилиш бўйича машқлар жуда кўп. Ўзингизни мақсадингизни куймаган ҳолда ҳисоблаб чикиб (ҳа, бу мумкин бўлмасада) ўз-ўзини назорат қилишнинг ўз-ўзини руҳини кўтариш ва рағбатлантириш каби шаклларини унутмасликни тавсия этамиз. Баъзи катталар ўз-ўзини назорат қилишнинг ушбу шаклларини фақатгина болаларга ҳам муҳим аҳамият касб этади.
Шундай қилиб ўз-ўзини рағбатлантириш ва ўз-ўзини кўнглини кўтариш шахсий хулқ-атвор ёки фаолиятнинг аниқ дастурига бўлган ижобий муносабатини кучайтиради ва мустаҳкамлайди.
ЎЗ-ЎЗИНИ МУҲОКАМА ҚИЛИШ ВА ЎЗ-ЎЗИНИ ЖАЗОЛАШ
Ўз-ўзини тарбиялашнинг амалий воситаси ҳисобланади, у ўзида шахсий фаолият дастурига бўлган юқори талабчанлигининг ривожланиши бўйича ички ишларнинг муҳим элементини ифодалайди. Шуни ёдда тутиш керакки, ўзига бўлган юқори талабчанликнинг хар доим ўзидан қониқмаслик билан психик ноқулайликка, кўпинча. Номукаммалик комплексининг асоси бўлмиш ўз имкониятларига ишонмасликка олиб келади.
Нутқий ўз-ўзини бошқаришнинг бошқа шакллари ичида ўз-ўзига буйруқ бериш ажралиб туради, гарчи у ички нутқ кўриниши тарғиб этилса-да аҳамияти жуда юқори бўлади.