Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат авиация институти


 Корхонанинг бозордаги ўрни ва рақобатга бардошлиги


Download 0.96 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/70
Sana18.11.2023
Hajmi0.96 Mb.
#1784125
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   70
Bog'liq
tadbirkorlik asoslari

 
4.3. Корхонанинг бозордаги ўрни ва рақобатга бардошлиги. 
Бозор иқтисодиёти шароитида тадбиркорни ва унинг фирмасини 
бахолаш учун куйидаги кўрсаткичларга эътибор бериш лозим: 
1.
Рақобаткобиллик, яъни харидорнинг ушбу фирма махсулоти сифатини, 
бахосини, сервис хизматларини хисобга олган холда билдирадиган
фикри. Рақобаткобилликни иккита кўрсатгич оркали ифодалаш мумкин: 
а) Муайян товарни сотишга фирманинг бозордаги хиссаси ва унинг усиши. 
б) Корхонанинг рентабеллиги, яъни корхона фойда даражасининг тармок 
буйича уртача фойда даражасидан фарки. 


38 
2.
Фирмани ишлаб чикаришнинг ва тайер махсулотнинг техникавий 
даражаси. Бу даража фирма фаолият юритаетган бозорда иш олиб борган 
бошка фирмаларнинг моддий-техника негизи ва махсулотнинг 
такомиллашгани солиштириш оркали аникланади 
Ишлаб чикаришнинг илмий-техникавий даражаси келажакда 
рақобаткобилликни ошириш учун асос бўлиб хизмат килади, чунки 
рақобаткобиллик хозирги кунни ифодаловчи кўрсаткич булса, илмий-
техникавий даражаси истикболда ривожланиш шароитини яратувчи омил 
ҳисобланади. Шундай экаан, ишлаб чикаришнинг илмий-техникавий 
даражасини (ИЧИТД) Қандай кўрсаткичлар ифода этади? Бу кўрсаткичлар: 
1.
Юкори навли махсулотларнинг умумий махсулотлар ичидаги хиссаси. 
2.
Махсулотларнинг техник иқтисодий кўрсаткичлаари. Уларнинг 
асосийларига: 
 
маахсулотнинг кузланган талабини кондира олиши, истеъмол Қиймати; 
 
техникада ишлаб чикариш мумкинлиги ва унинг унумдорлиги; 
 
дастлабки таъмирга кадар кафолатланган хизмат муддати; 
 
чидамлилиги бетухтов ишлай олиш эхтимоли ва бошкалар киради. 
3.
Сертификатлаштирилган мехнат куролларининг хиссаси. 
4.
Мехнат куролларининг уртача ёши, уртача емирилиш,эскириш даржаси. 
5.
Сертификаатлаштирилган хом-ашё ва материалларни хиссаси. 
6.
Ишлаб чикаришнинг технологик даражаси. 
7.
Мехнатнинг куролланиш даражаси, яъни уртача битта ишчига тугри 
келадиган асосий фондлар актив кисмининг суммаси. 
8.
Мехнатнинг энергия билан куролланиш даражасидан иборатдир. 
3.
Корхоналарнинг бозордаги мавкеини куйидаги кўрсаткичлар оркали
бахолаш мумкин: 
а) Корхона фойдасининг унинг сармоясига нисбатан даражаси , яъни фойда 
нормаси. 
б) Корхона активларининг даромадлилигини, яъни фирма ялпи 
даромадининг уртача 1 сумлик активларга канчадан тугри келиши; 
в) Корхона фойдасининг ялпи даромаддаги хиссаси, салмоги 
г)Корхона томонидан фойдаланаетган активларнинг жаъми активлардаги
хиссаси;. 
д)Корхона активлардаги унинг хусусий активларининг хиссаси. 
Бозор иктисодиетига утиш даврида куйидаги кўрсаткичлар мажмуидан 
фойдаланиш мумкин: 
 
корхона фаолият юритаетган бозорда унинг товарларига бўлган 
талабларнинг кондирилиш даражаси, махсулот етказиб бериш 
шартномаларининг корхона томонидан бажарилиши; 
 
корхонада ишлаб чикаришнинг ташкил этилиши, унинг ишлаб 
чикарилаетган махсулот сифати ва самарадорлиги, унинг бошка 
бозорларда рақобаткобиллиги ҳисобланади; 
 
корхона рентабеллиги (якуний кўрсаткич); 


39 
 
корхона жамоасининг ижтимоий аҳолини 1та ишчига тугри келадиган 
даромад суммаси ва бошка кўрсаткичлар оркали хисоблаш мумкин. 

Download 0.96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling