Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

миллий ҳисоблар 
тизимининг ривожланишини еттита босқичга ажратиб ўрганиш мақсадга мувофиқ.
Биринчи босқич ХVII асрнинг иккинчи ярмидан 1930 йилгача бўлган даврни ўз ичига 
олиб, унда миллий ҳисоблар тизими илк бор шакллана бошлади. Бу босқичда асосий эътибор 
миллий бойлик ва даромад кўрсаткичларини ҳисоблашга қаратилган. Лекин, бу босқичда 
миллий ҳисобчилик ягона бир тизим сифатида шаклланмади.

---

464
Солиқлaр тўлaнгaндaн кeйинги дaрoмaд шaxсий 
дaрoмaддaн шу дaрoмaд ҳисoбидaн тўлaнaдигaн сoлиқлaр 
миқдoрини чиқaриб тaшлaш йўли билaн ҳисoблaнaди. 
Сoлиқлaр тўлaнгaндaн кeйинги дaрoмaд уй xўжaликлaри энг 
oxиридa эгa бўлaдигaн дaрoмaд ҳисoблaниб, aлoҳидa шахс 
вa oилaлaр ўз тaсaрруфидa бу дaрoмaдлaрнинг бир қисмини 
истeъмoл учун сaрфлaйдилар вa бoшқa қисмини жaмғaрмaгa 
йўнaлтирaдилар.
Миллий маҳсулот ҳажмининг аниқ баҳоланишига хуфёна 
иқтисодиёт таъсир кўрсатади. 
Хуфёна иқтисодиёт – бу товар-
моддий бойликлар ва хизматларнинг жамият томонидан 
назорат қилинмайдиган ҳаракати, яъни давлат бошқарув 
органларидан яширин ҳолда алоҳида фуқаролар ва 
ижтимоий гуруҳлар ўртасида амалга оширилувчи 
ижтимоий-иқтисодий муносабатлардир. Бу муносабатлар 
ўз ичига иқтисодий фаолиятнинг барча ҳисобга олинмаган, 
тартибга солинмаган турларини олади. Хуфёна иқтисодиёт 
таркибига қўйидагилар киради:
1) жиноятга алоқадор иқтисодиёт – расмий иқтисодиёт 
таркибига иқтисодий жиноятнинг киритилиши (бойликларнинг 
талон-тарож қилиниши; назоратнинг ҳар қандай шаклидан 
яширинган ҳолдаги хуфёна иқтисодий фаолият – наркобизнес, 
қимор ўйинлари, фоҳишабозлик; даромадларни ноиқтисодий 
қайта тақсимлаш шакли сифатидаги фуқароларнинг шахсий 
мулкига қарши умумжиноий ҳаракатлар – босқинчилик, 
шахсий мулкни зўрлик билан тортиб олиш, ўғирлаш, рэкет);