Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

Асосий таянч тушунчалар:
Ишлаб чиқариш омиллари – ишлаб чиқариш жараёнида 
бевосита қўлланилувчи барча ресурслар.
Ишчи кучи – инсоннинг меҳнат қилишга бўлган ақлий ва 
жисмоний қобилиятларининг йиғиндиси.
Меҳнат қурольлари – инсон унинг ёрдамида табиатга, 
меҳнат предметларига таъсир қиладиган воситалар.
Меҳнат предметлари – бевосита меҳнат таъсир қиладиган, 
яъни маҳсулот тайёрланадиган нарсалар.
Ишлаб чиқариш жараёни – кишилик жамиятининг 
амал қилиши ва ривожланиши учун зарур бўлган моддий 
ва маънавий неъматларни яратишга қаратилган мақсадга 
мувофиқ фаолият.
Ижтимоий такрор ишлаб чиқариш – жамият миқёсида 
ишлаб чиқариш жараёнларининг мунтазам равишда янгиланиб 
ва такроран амалга оширилиб туриши. 
Оддий такрор ишлаб чиқариш – ишлаб чиқариш 
миқёсларининг ўзгармаган ҳолда такрорланиши.
Кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш – ишлаб 
чиқариш миқёсларини мунтазам равишда ошириб боришга 
асосланган ҳолдаги такрорланиши.
Ишлаб чиқаришнинг умумий натижаси – мамлакат 
бўйича яратилган ялпи ички маҳсулотнинг йил давомидаги 
йиғиндиси. 
Ишлаб чиқаришнинг пировард натижаси – ишлаб 
чиқариш соҳасидаги ўз ҳаракатини тугатган, жамият 

---

106
аъзоларининг эҳтиёжларини ё бевосита (истеъмол фонди 
орқали), ёки билвосита, яъни ишлаб чиқаришни кенгайтириш 
(жамғариш фонди) орқали қондиришга тайёр маҳсулот.
Соф маҳсулот – яратилган маҳсулотдан истеъмол қилинган 
ишлаб чиқариш воситалари қиймати чегириб ташлангандан 
қолган қисми.
Зарурий маҳсулот – ишчи ва хизматчилар иш вақтининг 
бир қисми бўлган зарурий иш вақтида зарурий меҳнат билан 
яратилган, ишчи кучини нормал ҳолатда сақлаш ва қайта 
тиклаш учун зарур бўлган маҳсулот.