Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

Қўшимча маҳсулот – соф маҳсулотнинг зарурий 
маҳсулотдан ортиқча қисми, яъни қўшимча иш вақтида 
қўшимча меҳнат билан яратилган маҳсулот.
Қўшимча маҳсулот массаси – йил давомида олинган 
қўшимча маҳсулотлар йиғиндиси. 
Қўшимча маҳсулот нормаси – қўшимча маҳсулот 
массасининг зарурий маҳсулотга нисбати.
Ишлаб чиқариш функцияси – ишлаб чиқариш омиллари 
билан унинг самараси ўртасидаги боғлиқлик.
Умумий маҳсулот – жалб қилинган барча ишлаб чиқариш 
омилларидан фойдаланиш эвазига олинган маҳсулотнинг 
мутлақ ҳажми.
Ўртача маҳсулот – жалб қилинган барча ишлаб чиқариш 
омилларининг бир бирлигига тўғри келадиган маҳсулот 
ҳажми. 
Сўнгги қўшилган маҳсулот – энг сўнгги қўшилган омил 
(капитал ёки ишчи кучи) эвазига ўсган маҳсулот ҳажми.
Меҳнат унумдорлиги – ишчи кучининг вақт бирлиги 
мобайнида маҳсулот яратиш қобилияти.
Такрорлаш учун саволлар ва топшириқлар:
1. Ишлаб чиқариш омиллари нималардан иборат?
2. Ишчи кучи нима, унинг меҳнат тушунчасидан нима 
фарқи бор?

---

107
3. Капитал тушунчасига таъриф беринг ва унинг 
таркибига нималар киришини тушунтириб беринг.
4. Ишлаб чиқариш жараёнининг мазмунини ва унинг 
икки томонини тушунтиринг.
5. Оддий ва кенгайтирилган такрор ишлаб чиқаришнинг 
моҳияти нимада?
6. Ишлаб чиқаришнинг умумий ва пировард натижаларини 
тушунтириб беринг.
7. Яратилган маҳсулотнинг натурал ва қиймат таркиби 
нималардан иборат?
8. Зарурий ва қўшимча маҳсулот нима, қўшимча маҳсулот 
нормаси ва массаси формуласини ёзиб тушунтиринг.
9. Қўшилган меҳнат, қўшилган капитал ва қўшилган 
маҳсулот тушунчаларини изоҳлаб беринг.
10. Сўнгги қўшилган меҳнат ва капитал унумдорлигининг 
пасайиб бориш қонунининг моҳияти нима ва у ҳозирги даврда 
амал қиладими?