Œзбекистон республикаси олий ва œрта махсус таълим вазирлиги

1.3.  Gidroskopik  nuqta.  Urug’lar  har  xil  gigroskopik  xususiyatga  ega 

bo’lganligi  uchun  ulardagi  adsorbtsiya  va  desorbtsiya  jarayonlari  ham  har  xil 

bo’ladi.  Tashqaridan  singayotgan  bug’  va  urug’lardagi  ichki  suv  molekulalari  bir 

muvozanatga  yetganidan  keyin  urug’lar  «doimiy  namlik»  holatga  keladi.  Shu 

holatdagi urug’lar uzoq saqlash uchun yoki sifatli yog’ olish uchun juda qo’laydir. 

Urug’larning suvga munosabati, ya‘ni mag’zidan gidrofil moddalarning suvda 

yaxshi erish yoki erimasligi, ularning botanik naviga qarab har xil bo’ladi. Mag’iz 

ichidagi  tolali  naychalar  va  teshikchalarning  soni  har-xil.  Shuning  uchun 

urug’larning nisbiy namligi bir xil bo’lsa ham, ulardagi suv miqdori har xil bo’ladi. 

Havoning  nisbiy  namligi  ortishi  bilan  urug’larning  muvozanat  namligi  ham 

ortadi, ularning hajmi oshadi va saqlanayotgan urug’lar zichlashib qoladi. 

Masalan,  kungaboqar  urug’ning  namligi  6,72  %  bo’lsa,  hajmi  100%  oshadi, 

(13,60%da – 113% ga, 16,20%da – 120% ga). 

---

Muhitning  namligi  kamayganda,  urug’larning  namlik  muvozanati  bo’ziladi, 

namlik kamayadi. Muhit bilan urug’larning namligi teng bo’lgan davr gigroskopik 

nuqta  deyiladi.  Gigroskopik  nuqta  ko’tarilganda  urug’lar  nam,  pasayganda  quruq 

holatda bo’ladi.  

Yog’li  urug’lar  suv  shimganda  temperaturasi  ortadi;  havodagi  bug’lar  suvga 

aylanishi sababli o’zidan issiqlik chiqaradi. Agar bug’ning suvga aylanishi intensiv 

ravishda  bo’lsa,  urug’larning  namligi  ham  kamayib  boradi.  Bu  holat  havoda 

quritilgan holat deb ataladi. 

Urug’lar  tarkibidagi  suv  miqdori  kritik  namlikdan  ortganda  urug’lar  buzila 

boshlaydi.