¤збекистон республикаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

Тикувчилик ипларининг хусусиятларини аниқлаш
Асосий маълумот. Тикувчилик ипларининг савдо номери-бу тикувчилик ипларининг қалинлигини (йўғонлигини) шартли белгиси бўлиб, у қанчалик ингичка бўлса, савдо номерининг сон қиймати шунча юқори бўлади. Йўғонлигига қараб 3 ва 6 кўшимли ғалтак иплар қуйидаги савдо номерларига бўлинади:
3 қўшимли-10,20,30,40,50,60,80,100,120.
6 қўшимли -10,20,30,40,50,60,80.
Тикувчилик ипларининг ҳақиқий диаметри-лабораторияда синов йўли билан мосламалардан аниқланадиган диаметр.
Тикувчилик ипларининг ҳисобланган диаметри-ҳисоблаш йўли билан тенглама ёрдамида аниқланадиган диаметр.
Тикувчилик ипларининг эшилишдаги қисқариши-бир неча иплардан ташкил топган (тузилган) ипларнинг ёки бир ипнинг эшиш натижасида узунлигининг қисқаришига айтилади.
Тикувчилик ипларининг хусусиятларини аниқлаш усуллари
Ипларининг чизиқий зичлигини аниқлаш усули
Тикувчилик ипларнинг чизиқий зичлигини аниқлаш учун 100 метрли калава ўраб олинади ва уларнинг массаси аниқланади. Тикувчилик ипларининг чизиқий зичлигини аниқлаш учун қўл билан ишланадиган чарх ёрдамида 10 метрдан бешта калава ўраб олинади (11-расм). ¥ар бир калаванинг массаси аниқланади. ¤н метрли калаванинг ўртача қийматини 10 га кўпайтириб, 100 метрли калаванинг қиймати аниқланади (12-расм).

11-расм. Чарх шакли.

12-расм. Квадрант тарозисининг шакли.

Олинган натижа ёрдамида тикувчилик ипларининг ҳақиқий натижавий чизиқий зичлиги (г/км) қуйидаги формула ёрдамида ҳисобланади.

.
Ташкил қиладиган ипларнинг сонини санаб, (г/км) чизиқий зичлиги аниқланади.

Савдо номери билан натижавий чизиқий зичлигининг ўзаро муносабатини 2-жадвал ёрдамида фойдаланиб, тикувчилик ипларнинг савдо номери N билан белгиланади.
2 - жадвал

Савдо номери N	Уч кўшимли тикувчилик иплари		Олти кўшимли тикувчилик иплари
	Ташкил қилувчи ипларнинг чизиқий зичлиги	натижавий чизиқий зич-лиги	Ташкил қилувчи ипларнинг чизиқий зичлиги	натижавий чизиқий зич-лиги
10	34,5	103,0	16,5	103,0
20	27,0	81,8	13,0	81,0
30	21,0	63,6	11,0	68,6
40	16,5	50,0	8,5	53,9
50	13,0	39,4	7,5	46,6
80	7,5	22,7	5,9	41,8
100	6,7	20,3	-	36,8
120	5,9	17,9	-	-