¤збекистон республикаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

3-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ


Пахта толасидан йигирилган ипнинг хусусиятларини аниқлаш


Ипларнинг чизиқий зичлиги
Ипнинг чизиқий зичлиги ёки йўғонлиги «текс» бирлигида 1000 метр ипнинг граммда ўлчанадиган массаси билан аниқланади.
(текс)
бу ерда: -ип намунасининг массаси, г;
-ип намунасининг узунлиги, км.
Ипларнинг чизиқий зичлиги бўйича қуйидаги тушунчалар ишлатилади:

1. 
   Номинал чизиқий зичлик.
   
2. 
   ¥ақиқий чизиқий зичлик.
   
3. 
   Кондицион чизиқий зичлик.
   

Номинал чизиқий зичлик-ишлаб чиқариш учун берилган топшириқ бўлиб, йўғонлилик «Т_н» билан белгиланади.
¥ақиқий чизиқий зичлик-синаш йўли билан аниқланиб, формула ёрдамида билан ҳисобланади.
Кондицион чизиқий зичлик ипларнинг намлигини ҳисобга олган ҳолда қўйидаги формула билан аниқланади.

бу ерда: _ҳ - ҳақиқий чизиқий зичлик синов йўли билан аниқланади;
-кондицион намлик, ип турига нисбатан справочникдан олинади;
-ҳақиқий намлик (фоизда), синаш йўли билан аниқланиб, айрим иплар учун проф. Мюллер формуласи билан аниқланади.

бу ерда: -коэффициентлар бўлиб, ип турига боғлиқ. Масалан, пахта ипи учун ; жун учун ; зиғир учун га тенг; -лаборатория хонасидаги психрометр кўрсаткичи.
Бу формуладан фойдаланиш учун ип намунаси лабораториядаги кўрсаткичида 20-24 соат туриши керак, яъни иплардаги намлик атроф-муҳит кўрсаткичи билан мувозанат ҳолатга келиш керак.
Одатда номинал ва кондицион чизиқий зичликлар орасида фарқ бўлади. Бу фарқ қуйидаги ифода билан аниқланади.
ёки
Кондицион намлиги 2 фоиздан кам бўлган айрим синтетик ипларнинг чизиқий зичлиги бўйича фарқини қуйидаги ифода билан ҳисобласа бўлади.
ёки
Ипларнинг чизиқий зичлик бўйича квадратик нотекислиги (фоизда) қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.

бу ерда: -ўртача квадратик оғиш; -ўрта арифметик миқдор.
¤рта арифметик миқдор ( ) қуйидаги формула билан аниқланади.

бу ерда: -дастлабки синов натижаларининг йиғиндиси; n- синовлар сони.
¤ртача квадратик оғиш миқдори қуйидаги формула билан аниқланади.

Агар синовлар сони 30 дан кўп бўлса, йиғма кўрсаткичларни ( М_ўр,,С) қўшиш ёки кўпайтириш усули билан аниқлаш тавсия этилади.