элементлари.
Валюта
муносабатларини тартибга солиш тизими.
Валюта тизими аҳамиятининг ўсиши ривожланган мамлакатларнинг
миллий ва маҳаллий доирада валюта соҳасида давлат монополистик
бошқарувининг янги усули ва воситаларини излашга мажбур этмоқда.
Жаҳон валюта тизими (ЖВТ) ва унинг эволютсияси
Ривожланган давлатларнинг валюта тизими нафақат улар ўртасидаги пул
ҳисобкитоб муносабатларини, балки ички пул муомаласининг катта қисмини
ҳам ўз ичига олади. ЖВТ олтин стандартга асосланган тизимдан аста секин
мақсадли бошқариладиган, қоғозкредит пулларига асосланадиган тизимга
айланди. Шу билан бирга, унинг ривожланиши (ўн йилликлар фарқи билан)
миллий пул тизимининг ривожланиш босқичларини такрорлайди. Ички
иқтисодиётда пул тизими олтин танга стандартидан олтин қуйма ва олтиндевиз,
ундан кредит, қоғоз пул муомаласига ўтди ва охирги босқичда кўпроқ эътибор
кредит воситаларига қаратиладиган бўлди.
Жаҳон миқёсида бу ҳолат кейинроқ махсус шаклларда намоён бўлди. Бунда
олтинтанга стандарти мутлақо бўлмаган, олтин қуйма стандарти асрлар
давомида мавжуд бўлган; олтин билан бир қаторда ёрдамчи кредит пуллари
вексел, чек ва бошқа кўринишида ривожланган. Аммо ХХ аср бошига келиб, бу
тизим халқаро иқтисодий муносабатларнинг янги шаклига жавоб бермай қолди.
Бу даврнинг энг асосий белгиларидан бири капитални экспорт қилиш – ЖВТ
нинг янги олтин стандарт шакллари билан қарамақаршиликка учради. Бундан
ташқари, олтин захиралари тез ривожланиб бораётган давлатлар хазинасида
тўплана борди. Шунинг учун ҳам, давлатлар ўртасида янги бошқариладиган
валюта тизими зарур эди. 30йилларининг иккинчи ярмида олтин стандарт
Do'stlaringiz bilan baham: |
