Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Валюта соҳасида ягона пул асоси жаҳон пули мавжуд эмас. 
Еркин конвертатсия қилиш ва капитал оқиб ўтиши шароитида 
мамлакатларда ички пул муомаласи ва халқаро тўлов айланмаси 
ўртасидаги чегаралар йўқолмоқда: 
Миллий ва халқаро пулкредит бозорининг биргалашиши 
тенденцияси миллий пул-кредит бозорларининг ўзига хослиги, 
ихтисослигини сақлаган ҳолда ривожланмоқда.
Ҳатто АҚШ, ГФР, Англия, Швейтсария ва бошқа бозорларда 
операцияларни эркинлаштирган давлатларда ҳам халқаро ва 
миллий капитал бозорлари фарқ қилмоқда. Масалан, АҚШнинг 
эвродоллар ва миллий капитал бозорларини олайлик. АҚШда 

---

сотувга қўйилган резидент ва резидент бўлмаганларнинг 
облигатсиялари рўйхатдан ўтиши лозим. Бундай ҳолат халқаро 
бозорда мавжуд эмас. 
Бундан ташқари, халқаро бозорда чиқарилганига бир ой бўлмаган 
қимматли қоғозлар АҚШнинг инвесторларга тақдим этилиши мумкин 
эмас. Бошқа кўпчилик давлатларда бундай ҳолатлар эркинроқ намоён 
бўлади (Франтсия, Белгия, Италия, Япония ва бошқалар). 
Валюта соҳасининг халқаро айирбошлаш муносабатларидаги мавқеининг ошиш 
тендентсияси ЖВТ ривожининг ҳамма босқичларида (олтин стандартдан бошлаб) 
кузатилади. Миллий хўжалик жаҳон хўжалик алоқаларига қанчалик кўп жалб этилган 
бўлса, маҳаллий қўмиталар иқтисодиётни ташқи номақбул таъсирлардан ҳоли этишга 
ҳаракат қилади. Бу зиддият ҳар бир давлатнинг олтин стандартдан бошлаб, то ҳозирги 
кунгача бўлган эволютсиясини белгилаб берди. Масалан, олтин стандарт давридаги 
олтиннинг тартибсиз оқими (давлатлар ўртасида) охироқибатда уларнинг ишлаб 
чиқарувчи кучларига салбий таъсир этди. 1929-1933 йилги иқтисодий кризис валюта 
механизмининг олтин стандарт давридаги ҳолатига путур этказди: эркин валюта 
алмашинуви қаттиқ валюта чекловлари билан алмашди, валюта блоклари ва