‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

OymQmq cho 'milgan qy buloq,
Oy bulqq, ko ‘nglimni yoy bulqq.
40
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kuylggan kuyingdan o'igilay,
Anvoyi kaylaigg boy bulgq.
(Turob To‘la)
Fonetik stilistikani bilish ijodkorlar uchun ahamiyatlidir. Ular 
yaratgan asarlarida fonetik stilistikani o ‘z 
0
‘rnida q o ‘llasalar, 
o ‘quvchilar va tinglovcltilaming e’tiborini tez jalb qiladilar. Bu bilan 
m atnning o ‘qishliligini ta ’minlaydilar va o ‘z oldilariga qo'ygan 
maqsadlariga erishadilar. Ayniqsa, jum alistlar lavha, ocherk, adabiy 
p o rtre t y a ra tg a n la rid a o 'r n in i to p ib , fo n e tik stilistik a d a n
foydalansalar, asarlari belakror, ta ’sirchan, ohangdor bo‘ladi.
Nazorat savollari
1. Fonetik stilistika nimani o‘rgatadi?
2. Muallifga xos vositalar qaysilar?
3. Ijro etishga xos vositalar qaysilar?
4. Fonetik stilistikaning aham iyatini qanday misollar bilan 
ko‘rsatish mumkin?
Tayanch ifodalar
F on ctik stilistika — fonetikaning stilistik im koniyatlarini
o ‘rganuvchi soha.
Assonans — unli tovushlar uyg‘unligi.
Alliteratsiya — bir xil undosli lovushlar takrori.
Qofiya — sh e ’riy m isralardagi ayrim so ‘zlarning, b a 'z a n
qo‘shimchalaming bir xilda o ‘zaro ohangdosh bo‘lib kelishi.
41
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

LEKSIK STILISTIKA
Reja:
1. Leksik stilistikaning o ‘rganish obyekti.
2. Sinonimlar m uhim stilislik vosita sifatida.
3. Sinonimlaming qoilanishi haqida m ashhur kishilaming fikri.
4. Antonimlaming stilistik xususiyatlari.
5. Omonimlaming stilistik xususiyatlari.
Tilning leksikasi eng nozik m a'no va stilistik ottenka (tur)lar 
bilan informatsiya berishda juda katta imkoniyatlarga ega.
Hozirgi o ‘zbek tilida yoki rus tilida necha so‘z bor? Bunga javob 
berish juda qiyin. Ayniqsa, neytral va stilistik bo‘yoqli so‘zlami 
aniqlash undan ham qiyin. Bu vnzifani amalga oshirish uchun 
lingvistlar lug‘atlar ustida stilistik tadqiqot olib boradilar. Rus ohmi 
F.P. Filin «Rus adabiy tilining lug‘ati» 7-jildini tahlil qilib, undagi 
15530 so'zdan 3925 so‘z stilistik pozitsiyada ekanligini aniqladi. 
Demak, 75 % so‘z nevtral bo‘lib, 25 % stilistik bo‘yoqli ekan. Bunday 
ish o kzbek tilshunosligida hali amalga osliirilmagan.
Leksik stilistikada tilimizning lug'at boyligidagi birliklaming stilistik 
xususiyatlari o ‘rganiladi. U lar ich id a, ayniqsa, sin o n im lar, 
antonimlar, omonimlar stilistik imkoniyatga boy vositalar hisoblanadi.