Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирининг буйруғИ

Қиёсий ташхислаш биринчи навбатда бактериал диарея билан амалга оширилади.

Вирусли диарея	Бактериал диарея
Одатда 2 ёшгача бўлган болаларда	Болаларнинг ёши, кўпинча, 2 ёшдан ошган
Тез-тез сувли нажас	Нажас одатдаги рангда
Тана ҳарорати кўпинча нормал ёки субфебрил бўлади	Гипертермия
Қориннинг юқори қисмида оғриқ, баъзида спастик характерга эга	Жараённинг локализациясини ҳисобга олган ҳолда қорин оғриғи
Кунгил айнаши, қусиш, тез-тез	Камдан кам кунгил айнаши ва қусиш
Сувсизланиш оғир ва тез ривожланади	Камдан кам кучли эксикоз ривожланади
Қиш-баҳор мавсумийлиги	Ёзги мавсумийлик
Лейкопения, нейтропения	Лейкоцитоз, нейтрофилез
ЭЧТ нормал ёки камаяди	Тезлашган ЭЧТ
Нисбий лимфоцитоз	Лимфопения

Вирусли диарея ва эпидемик кўрсаткичлар бўлмаган тақдирда қўшимча диагностика фақат беморнинг илтимосига ва хохшига биноан амалга оширилади ва экспресс серологик усулни (ИФА) ва вирус РНКсини ПЗР усули орқали аниқлашни ўз ичига олади.
ҚВПларда ротавирусни (ва бошқа вирусли диареяни) даволаш тамойиллари:
Кимёвий моддаларсиз даволаш.
Беморларнинг ёши ва касалликнинг оғирлигини ҳисобга олган ҳолда ётоқ, ярим ётоқ тартиб
Кўп суюқлик ва парҳез - 4-жадвал
Кимёвий моддалар билан даволаш (патогенетик, этиотроп ва симптоматик):

1. 
   Сувсизланиш даражасини ҳисобга олган ҳолда орал-парентерал регидратация терапияси.
   

Аломатлар	А даражаси - суюқлик йўқотилиши 5% гача	В даражаси - суюқлик йўқотилиши 5% дан 10% гача	С даражаси - суюқлик йўқотилиши 10% дан ортиқ
Умумий холат	Яхши, эс хуши сақланган	Ховотирли, жиззаки	Летаргик ёки хушсиз, пассив
Кўзлар	Нормал	Сўлиққан	Жуда сўлиққан
Кўз ёшлар	Бор	Йуқ	Йуқ
Оғиз ва тил	Нам	Қуруқ	Жуда қуруқ
Ташналик	Йук	Чанқоқ билан сув чичиш, кучли чанқаш	Сув ича олмайди ёки қийинлик билан
Тери бурмаси	Тез ўз холатига қайтади	Секинлик билан ортга қайтиш	Жуда секинлик билан ортга қайтиш

ЖССТ тавсияси: Оғиз орқали регидратация терапияси бу диарея бошланганидан бери биринчи даволаш усули ҳисобланади.

Сувсизланиш даражасини ҳисобга олган ҳолда болалар учун зарур бўлган суюқлик ҳажмини ҳисоблаш.

Дегидратация даражаси	Ёш ва суюқлик хажми (мл/кг/сут)
	1 ёшгача	1 – 5 ёш	6- 10 ёш
А	130-170	100-125	75-100
В	175-200	130-170	110
С	200-220	175	130

Дегидратация даражаси А - 100% перорал регидратация

Сувсизланиш Б даражасида - 50% перорал ва 50% парентерал регидратация
Сувсизланиш С даражасида - 80-100% парентерал регидратация терапияси
Перорал регидратация ЖССТ стандартларига мувофиқ ишлаб чиқарилган оғиз орқали регидратация қилувчи дорилар (ОРД) билан амалга оширилади. Тайёр эритмаларга афзаллик берилади: ОРСА, ОРСА рух (таркибида 20 мг/л) ва бошқалар.
ОРСА цинкининг дозалари.

Ёш	Дастлабки 4-6 соатларда суюқлик ҳажми*	ОРСА цинкнинг максимал суткалик дозаси
0 - 6 ойлик	100–250 мл	500 мл
6 ойлик – 5 ёш	250-500 мл	1000 мл
6 ёш- катталар	500-1000 мл	1000 мл

1. 6 ойгача бўлган болалар учун кунига 10 мг ва 6 ойдан катта болалар учун кунига 20 мг дан 10-14 кун давомида цинк тавсия этилади. Юнидозаларда суюқ шакли тавсия берилади (Стронгиум цинк).

2. Этиотроп даволаш: вирусли диарея учун вирусни йўқ қилиш муддатини қисқартириш тавсия этилади: (Анаферон-чақалоқ томчилари - 1 ой - 2 ёш - биринчи куни биринчи 2 соат давомида ҳар 30 дақиқада 10 томчи ичиш. Сўнг куннинг қолган вақтида яна 3 дозани олиш, 2-5 кунларда кунига 3 марта 10 томчидан; Анаферон - болалар схемаси ва Эргоферон учун жадвал схемаси бўйича 6 ойдан 14 ёшгача: биринчи куни дастлабки 2 соат давомида 1 таб. ҳар 30 дақиқада. Кейин куннинг қолган вақтида яна 3 доза, 2-5 кун давомида, кунига 1 таб. 3 марта.
Агар бактериал ичак инфекциясига шубҳа туғилса, бактерияларни бартараф этиш ва антибиотикларга сезгирлигини аниқлаш учун бошланғич терапия сифатида Нифуроксазидлар (беморнинг ёшини ҳисобга олган ҳолда Стопдиар, Нифуроксазид, Эрсефурил ва бошқалар) буюрилади.
3. Симптоматик даво: агар ҳарорат 38,5 C дан ортса ва/ёки оғриқ синдроми бўлса, парацетамол 0,5 г оғиз орқали ёки 0,4 г ибупрофен буюрилади. Ичак шишиши билан, кремний диоксидга асосланган энтеросорбентслар (Полисорб, Энтеросгел ва бошқалар). Спазмолитиклар сифатида мебеверин тавсия этилади.
Бемор ёки тарбиячининг маълумоти:
Қайта тиклашни тезлаштириш учун чекловчи тартиб.
Вирусли инфекция учун антибиотик терапияси самарали эмаслиги ҳақида беморларга хабар беринг.
Олдини олиш:
Жамоат ва шахсий гигиена қоидаларига риоя қилиш.
МCКТ текширувига кўрсатмалар: ўткир буйрак этишмовчилиги, бактериал инфекция, ИТШ, кўп орган этишмовчилиги белгилари билан беморнинг оғир аҳволи.
МКТП даражасидаги мутахассис томонидан беморларни бошқариш.
МКТПда ўтказиладиган диагностика чоралари (текширув, лаборатория ва инструментал текширувлар) ва касалликнинг асоратларини бартараф этиш бўйича терапевтик тадбирлар.

Вирусли диарея билан дифференциал диагностика қилишни талаб қилувчи асосий касалликлар.

Касаллик	Ўзига хос хусусиятлар	Диагностика чоралари
Бактериал диарея (салмонеллёз, шигеллёз, эшерихиоз ва бошқалар)	Юқоридаги 1-жадвал. бактериал ва вирусли диарея ўртасидаги асосий фарқлар кўрсатилган. Шигеллоз билан, қон ва шилимшиқ билан аралаштирилган нажас, тенезмус, қориннинг пастки қисмида оғриқни локализация қилиш. Салмонеллёзда ботқоқ рангидаги нажас, кўпикли, ёмон хидли, киндик атрофидаги оғриқ, кучли интоксикация. Эшерихиоз билан нажас жигарранг, қон билан аралашиши мумкин, кўп маротаба, бутун қорин оғриғи.	Патоген аниқлаш ва антибиотикларга сезгирлик учун нажас тахлили
Вабо	Ич келиши кўп миқдорда, гуруч суви кўринишида, сувсизланиш, "ювувчи аёл" нинг қўли, юзи "Гиппократ ниқоби", ЎБЕ белгилари.	30-шакл учун нажасни таҳлил қилиш
Амебиаз	"Малинали желе" кўринишидаги нажас, оксидланишдан кейин - қора, қориннинг пастки қисмида оғриқ,	Нажас суртмаси - Entamebae Histolytica
	Сут (лактоза) етишмовчилиги, ҳар қандай маҳсулотни қабул қилиш билан боғлиқ суюқ ахлат эпизодлари, ЯҚНДВ (ибуклин ва бошқалар) ножўя таъсири, панкреатиннинг катта дозалари ножўя таъсири ва бошқалар.	Анамнез, гастроэнтеролог консультацияси

Ўткир диарея учун касалхонага ётқизиш кўрсаткичлари: 3 ёшгача бўлган болаларнинг ёши, сувсизланиш даражалари Б ва C, кўп аъзолар патологияси ривожланиши билан боғлиқ асоратлар (ўткир буйрак етишмовчилиги, ИТШ, токсик гепатит, қўшма касалликлар ва бошқалар).

Стационар даволаниш асоратларнинг табиати ва оғирлигига боғлиқ ва тегишли нозология протоколларига мувофиқ амалга оширилади.
Башорат. Вирусли диареянинг мураккаб бўлмаган кечиши билан башорати ижобий. Одатда, касаллик 3-7 кун давомида тўхтатилади ва кейинги реконвалесенция даврида клиник текширишни талаб қилмайди. Ошқозон-ичак трактини тиклаш учун пробиотиклар, синбиотиклар ва / ёки метабиотикларни 15-20 кун давомида тавсия этиш мумкин.
Олдини олиш: эмлаш жадвалига мувофиқ ротавирус инфекциясига қарши эмлаш.

Соғлиқни сақлаш вазирининг

2021 йил _______ ____ – сонли буйруғига 2 – илова