Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент Педиатрия тиббиёт институти

 
Профилактикаси 
 
Популяция миқёсида оммавий йод профилактикаси - аҳоли 
томонидан йодланган ош тузини истеъмол қилиш орқали амалга оширилади. 
Гуруҳда ўтказиладиган йод профилактикаси – йод танқислиги касаллиги 
ривожланиши хавфи кучли бўлган аҳоли гуруҳлари (болалар, ўсмирлар, 
ҳомиладор ва эмизикли аёллар) томонидан йод таркибли дори воситаларини 
қабул қилишни ташкил этиш. Самарали оммавий йод профилактикасига 
эришилгунча давом эттирилади. Кўкрак ёшидаги болалар йодни она сути 
билан қабул қилади; 
 
6 ёшгача бўлган болалар учун – калий йодиди 50 мкг, кунига 1 
марта; 
 
12 ёшгача бўлган болалар – калий йодиди 100 мкг, кунига 1 
марта; 
 
ўсмирлар учун – 150 мкг калий йодиди, кунига 1 марта; 
Самарали оммавий йод профилактикасига эришилгунча давом эттирилади. 
 
Ҳомиладорлик ва кўкрак эмизиш даврида: 200 мкг, калий 
йодиди кунига 1 марта тавсия этилади. 

---

74 
Индивидуал йод профилактикаси – денгиз маҳсулотларини қабул 
қилишдан иборат (денгиз ёки океан балиғи, денгиз карами ва бошқалар). 
Тугунли буқоқни оператив даволашдан кейин буқоқ рецидиви 
профилактикаси – 6 ой давомида калий йодиди 100-200 мкг кунига 1 
мартадан тавсия этилади. 
Қандли диабет 
 
Қандли диабет – меъда ости бези гормони – инсулиннинг мутлақо ёки 
нисбий етишмаслиги туфайли келиб чиқадиган метаболик бузилишларнинг 
(гипергликемия, дислипедемия, энергия алмашинувининг бузилиши) 
гетероген гуруҳи. 
Асосий ҳолатлар 
 
Болалар ва ўсмирларда кўпинча инсулинга боғлиқ қандли диабет 
(ИБҚД I-тури) кузатилади, 500 тадан 1 та ҳолатда учрайди. Ирсий мойиллик 
қайд этилади. Қариндошлар ўртасида ҚД хавфи 5% ташкил этади. Бир 
тухумли эгизакларда ҚД хавфи 40% ташкил этади. 
Диагностикаси 
 
Кўп қайд этиладиган шикоятлар – полиурия, чанқоқлик, сийдик тута 
олмаслик, озиб кетиш (полифагияга қарамасдан), тинка қуриш, ланжлик, 
яхши кўрмаслик, қизларда – чот оралиғи кандидози.
ИБҚД ташхисини қўйиш учун плазмадаги глюкоза миқдорининг 200 мг% 
(11,3 мм/л) – ошишини аниқлашнинг ўзи етарлидир – такрорий таҳлилда 
тасдиқлаш зарур. 
Глюкозага толерантликнинг бузилишига ташхис қўйилади: агар плазма 
глюкозаси миқдори оч қоринга 140 мг% (7,9 мм/л) дан кам, глюкоза қабул 
қилингандан 2 соат кейин эса 140 мг% дан кўп бўлса. 
УАШ тактикаси 
 
ИБҚД ташхисланганда барча болалар зудликда мутахассис ҳузурига 
ҳолатини баҳолаш ва инсулин билан даволаниш учун юборилиши шарт. 
Парҳез. Оқсил, ёғ ва углеводлар мутаносиблиги 1:0,8:3 (1:1:4 – 1 ёшдан 
ошган соғлом болада); қанд, шакар ва оқ ундан тайёрланган кондитер 
маҳсулотлар, қийин эрийдиган ёғлар рациондан бутунлай чиқарилади. 
Клетчаткага бой озиқ-овқатни истеъмол қилиш тавсия этилади. Овқатланиш 
режими вақти ва инсулин юбориш вақтини мослаштириш зарур. Овқатни 
доим бир хил вақтда қабул қилиш лозим.