Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

1. Фойдали бўлинг ва зарар етказманг. Кантианинг ўта торайтирилган анъаналарига бегона бўлган бирон бир киши фойдали бўлишнинг
ахлоқий мажбуриятидан халос бўлолмайди ва шу билан бирга зарар етказишдан бутунлай қочади. Келинг, бу ҳақда бошидан гаплашайлик. Баъзи ахлоқшунослар яхшилик қилиш ва зарар етказмасликларни икки хил принцип деб ҳисоблашади, иккинчисига катта ахлоқий вазн беради. Бу профессионал тиббий ахлоқ қоидаларига ҳам тегишли. Ҳақиқатда, фарқ шундан иборатки, жамиятнинг кенг қатламлари томонидан бошқариладиган ахлоқий меъёрларнинг умумийлигида: "фойда келтиринг, зарар қилманг" тамойили кенг контекстда мавжуд бўлиб, ахлоқий мажбуриятларнинг бутун мажмуасининг фақат битта элементини ташкил этади.
2. Шахсий эркинликни ҳимоя қилиш. Жамиятимизнинг асосий қадрият бу шахсий эркинликдир. Бу инсон учун керакли бўлган Шифокорнинг ҳам, беморнинг ҳам шахсий эркинлиги, агар у қандайдир зарар етказиши мумкин бўлса ҳам, ҳимоя қилиниши керак. Шунинг учун айрим беморларга, олдиндан қонуний равишда маълум қилинган, жамият томонидан қон қуйишдан ёки бошқа турдаги тиббий ёрдамдан бош тортишга рухсат берилади, гарчи кўпчилик одамлар беморларга бу жуда катта зарар деб ҳисоблашади. Ҳеч қандай алоҳида гуруҳнинг фикри фойдали ва зарарли бўлган нарсаларни ҳал қилишда ваколатли орган сифатида хизмат қилиши мумкин эмас (агар улар олдиндан белгиланган фойдали ёки зарарли натижаларга эришиш учун зарур бўлган процедураларни тайинлашга қарши бўлса). Акс ҳолда тан олиш, янглишиб махсус билимлар доирасини кенгайтириш демакдир.
3. Инсон қадр-қимматини ҳимоя қилиш. Ахлоқий фазилатлари бўйича барча одамларнинг тенглиги уларнинг ҳар бири асосий инсоний қадр-қимматга эга бўлишини англатади. Шахсий танлов эркинлиги, ўз танасини ва ўз ҳаётини бошқариш инсон қадр-қимматини англашга ҳисса қўшади - бу Б.Ф Скиннер ғояларининг бошқа томонида ривожланадиган этик қоидалари. Касалхонага ётқизиш, тиббий ёрдам ва беморларни парвариш қилиш жараёнидаги кўплаб қадамлар, айниқса оғир касалликларга чалинган инсонлар қадр-қимматига таҳдид солмоқда. Вена ичига юборилган найчалар, трахеотомия ва колостомия билан ҳаётга боғланган, озиб кетган, эскирган одам ўзини ҳурмат қилишни қийинлаштиради. Кўпчилик уйга қайтишни ва у ерда ўлишни афзал кўрганида ажабланадиган ҳеч нарса йўқ.Ахир, улар ўзларининг бошпаналари остида куч ва қадр-қимматга эга бўлишади.