Ўзбeкистон рeспубликаси

БУ ў1чов1и таҳлилда бир объектнинг бир ёки бир нечта кўрсаткичлар бўйича ёки бир нечта объектларни бир кўрсаткич бўйича таққослаш бажарилади.
Кўп ў1чам1и қиёсий таҳлил ёрдамида бир нечта корхоналар

{бўлинмалар) кенг спектрли кўрсаткич1ар бўйича фаолияти

натижалар таққосланади.
Таққослаш базасига боғ1иқлигига кўра у қуйидаги турларга ажратилади (3.1-жадвал).
3.1-жадвал

Иқтисодий таҳлилда қўлланüадиган таққослашнинг асосий турлари

Таққослаш турлари	Таққослаш мақсади
1. Кўрсаткичламинг ҳақиқатдаги даражасини режа маъ1умотлари билан қиёслаш	Режа бажариш даражасини рıазорати ва баҳолаш, уни жадаллик даражасини, фойдаланилмаган ички хўжалик резервларини аниқлаш
2. Кўрсаткичламинг ҳақиқатдаги даражасини тасдиқланган меъёр ва стандартлар билан қиёслаш	Ресурслардан тежамли фойдаланиш
3. Кўрсаткичламинг ҳақиқатдаги даражасини ўтган йиллар маълумотлари билан қиёслаш	Иқтисодий ҳодисалар ва жараёнлар- нинг ривожланиш тенденциялари ва суръатларини белгилаш
4. Таҳлилга қилинаётган корхонанинг кўрсаткич1ар даражасини соҳанинг этакчи корхоналар фаолияти кўрсаткич1ари билан қиёслаш	Корхонанинг рақобатдошлигини баҳолаш ва унинг фаолияти натижаларини яхшилаш резервларини аниқлаш
5. Таҳлилга тортилган корхонанинг кўрсаткич1ар даражасини соҳанинг корхоналар фаолияти ўртача кўрсаткич1ари билан қиёслаш	Бозордаги ўша соҳанинг бошқа корхоналари ўртасидаги корхона- нинг ҳолатини аниқлаш ва уни рақобатдошлиги ва тадбиркорлик

		рискларини баҳолаш
6. Параллель ва қиёслаш	динамик қаторлами	Ўрганилаётган ҳодисалар ўрта- сида алоқа шакллари мавжııдлиги ва йўна1ишини белгилаш
7. Бошқарув	қарорлари турли	Қароминг	янада		оптимал		ва-
вариантларини қиёслаш		риантини танлаш
8. Қандайдир омил ўзгаришидан ав- валги ва кейинги фаолият натижаларини қиёслаш		Фаолият натижалари таъсирчанлигига ўргани1аётган омиллар ўзгариши даражасини баҳолаш
9. Тадқиқ этилаётган даврда турли кўрсаткичларнинг ўсиш суръатларини қиёслаш		Таҳлил қилинаётган корхона ша- роитида иқтисодий қонунлар намоён бў1иши характерини ўрганиш
10. Турли даврда бир кўрсаткичнинг		^Бир^соат,^смена,^ишку^рıи,^йил
ўсиш суръатини қиёслаш		давомида ресурслардан фойдаланиш
		тўлиқлигига уларнинг таЪСÎфЧан-
		лигини баҳолаш

Аввал қайд қилинганидек, иқтисодий таҳлилнинг вазифаларидан бири тизимли назорат ва қўйи1ган мақсадларга эришиш бўйича корхоналар фаолиятини ҳар томонлама баҳолаш ҳисобланади. Бунда ҳақиқатдаги маълумот1ами режадаги билан таққослаш зарурлигига шартланган. Бундай таққослаш ой, черак ёки йил режасини бажариш даражасини аниқлашга, мў1жал параметрлардан оғишни аниқлаш, ечимини талаб қилувчи муаммоларни аниқлашга имкон беради.