‘zbekiston respublikasj o liy va ‘rta maxsus ta’lim V a zir lig I

Boshni fido ayla ato qoshig'a,
Jismni qiî sadqa ano boshig'a...
Tun-kunungga aylagali nurposh,
Birisin oy angla, birisin quyosh...
Dostonning sakkizinchi maqolatida Navoiy yolg‘iz!ikka nisbatan 
ko‘pchilik — jam oatni ulug'Iab, kishilam ing bir-birlari bilan ahil, d o ‘st 
bo‘lishlarini istaydi:
... 
Yo‘q hunariyolg‘uz esa, o 4zkish i,
Qayda kishi sonida yolg 'uz kishi?
Fard kishi davrda topmas navo,
Yolg‘uz ovchidin kim etmish sado?..
«Hayratul-abror*ning o ‘ninchi m aqolati rostgo‘ylik, halollik va 
to‘g‘rilikka bag‘ishlangan. Navoiy to ‘g‘rilik va rostgo‘ylikni ulug‘lash bilan 
kishilami rostgo‘y va to‘g‘ri bo‘lishga chaqiradi, yolg'onchüik va egrilikning 
zararli oqibatlarini keskin fosh etadi. Shoir yolg‘on so‘zlashning yom o n
oqibatini «Sher bilan Durroj» masalida ovchining tuzog‘iga tushgan D urroj 
obrazida hikoya qüadi.
Dostonning o‘n birinchi maqolatida Navoiy ilm-fanga, ilm ahliga yuksak 
baho beradi, kishilami ilm olishga, olimlami izzat-hurmat qilishga chaqiradi. 
Shu bilan birga, shoir o ‘sha davrda m ehnatkash va musofir talabalarning 
ilm olish yo‘lida chekkan azoblaridan, ilm -fan egalarining m uhtojlikda 
yashaganlaridan afsus-nadomatlar chekadi.
Navoiy ilmdan amaliy ishlar uchun foydalanish zarurligini ta ’kidlaydi:
Ilm, Navoiy, senga m aqsud bil,
Endiki ilm o ‘ldi am al aylagil.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Navoiyning yaramas odat va hulq-atvoriami shafqatsiz qoralashi, olijanob 
insoniy fazilatlami qadrlashi, bolalami o ‘qish, o ‘rganish va yuksak odobli, 
a ’io hulqli boMishga chaqirishi katta aham iyatga ega bo‘lib, bolalar 
adabiyotining shakllanish ida juda muhimdir. U ningbirqatoraxloqiy-ta’Iimiy 
qarashlari hozirgi kunda ham o ‘z qadr-qimmatini saqlab kelmoqda.
«Farhod va Shirin» dostonida shoir chin sevgi va vafo, do'stlik va 
sadoqat, mehnat va ijodkorlik, vatanparvarlik hamda qahramonlik g‘oyalarini 
tarannum etadi. Doston yoshlar va bolalarga atab yozilmagan, lekin asaming 
k o ‘pgina boblari b o la la r va yoshlar1 h ayotiga, ularning tarbiyasiga 
bag‘ishlangandir. Shoir dostonda Farhodning bolalik chog‘laridanoq ilm- 
hunarga, mehnatga bo'lgan muhabbatini zo‘r m ahorat va chuqur samimiyat 
bilan tasvirlagan. Bu Navoiyning bola taibiyasiga va uning bilim olishiga katta 
e 'tib o r bilan qaraganligini ko‘rsatadi.
Farhod yoshlik chog‘idanoq juda aqlli, zchnli bola bo‘lib o‘sadi. U 
maktabda zo‘r havas va qunt bilan o‘qiydi. Tabiiyot, matematika, mantiq 
kabi fanlami tez orada o ‘rganib oladi. Yosh Farhodning ilmgabo‘lgan havas 
va muhabbatini sezgan ota-onasi unga bilim berishni munosib ko'radi. 
Jahonning m ashhur olimlari Farhodga turfa fanlardan saboq beradilar. 
Natijada eng murakkab va pinhoniy ilmlar unga o ‘z sir-asrorini to‘liq 
namoyon etadi. U qunt va chidam bilan o‘qib, bilimdon va zukko inson 
b o ‘lib yetishadi. Shoir Farhod hayotini bunday jonli lavhalarda tasvirlash 
orqali bolalar tarbiyasiga alohida e’tibor berishga chaqiradi, ulami yoshligidan 
boshlab o'qitish zarurligini. bunda ota-onaning roli nihoyatda katta 
ekanligini, bolalarga dunyoviy ilmlami berish muhimligini ta’kidlaydi.
Farhod qaysi fanni o ‘qimasin, uni darrov tushunib oluvchi qobiliyat 
egasi sifatida tasvirlanadi:
Agar bir qatla ko ‘rdi bir saboqni,
Yana ochmoq y o ‘q erdi ul varaqni.
N e s o ‘z/iikim, o 4qib k o ‘ngliga yozib,
Dema ko ‘rtgliki, jahon iavhiga kozib.
U davrda bolalar quruq, yodaki o ‘qitilar edi. Bolalar o‘zlari yodlagan 
narsalarining m a’nosiga tushunm as ham edilar. Shunday bir vaqtda Navoiy 
bolalam i ilm-fanga q unt qilish, o ‘qi!gan narsaning m a’no-mazmunini 
tushunib olishga undar edi:
0 ‘qib oHmak, uqib o'tmak shiori,
Qolib yodida, safhasajha bon...
Farhodning qunt qilib, m a’nosini tushunib o ‘qishi natijasida ko‘p 
ilm lam i egallaganligi ta ’kidlanadi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Jahonda qolmadi ul yetmagan ilm,
Bilib tahqikini kasb etmagan ilm.
Shu tariqa Navoiy bolalami ilmni puxta egallashga chaqirib, buyuk pedagog 
hamda murabbiy sifatida ulami tarbiyalash va o ‘stirish yo‘llarini ko‘rsatadi.
Bundan tashqari, dostonda Farxod jismoniy tomondan ham chiniqqan 
yigit sifatida tasvirlanadi. U suvda suzish, chavandozlik va qilichbozlik sirlarini 
m ehr bilan o‘rganadi. Alisher Navoiy yoshligidan boshlab ilmga berilgan, 
jismoniy jihatdan chiniqqan Farhodni tasvirlarkan:
Demon kim, ko'ngli роки, ham ko'zi pok,