‘zbekiston respublikasj o liy va ‘rta maxsus ta’lim V a zir lig I

Biri tuqqan onamdir,
Ikkinchisi hur Vatan,
Ikkisiga barobar.
Qurbon bo *bin jonu tan.
Uyg‘un bolalar adabiyotida vatanparvarlik to ‘g‘risida ko‘plab she’rlar 
yozgan shoir sifatida e ’zozlanadi. Masalan, «Mening akam», «Chegarachi», 
«Sadoqat soqchilari» kabi asarlari bunga misol bo‘Ia oladi. Bu she’rlarda 
chegara soqchilarining o ‘z postlarida sergak turib, uni qo‘riqlayotganini va 
jangchilam ing Vatan oldidagi qahramonlikiarini tasvirlash orqali bolalami 
haibiy vatanparvarlik ruhida taibiyalaydi.
Bolalaming ona-Vatan oldidagi muqaddas burchi, fidoyiligi, e’tiqodi 
va sadoqati shoiming «Qasos» (1944) asanda yanada chuqur ifodasini topgan. 
Asarda muqaddas Vatan, dushmanga nisbatan nafrat, g‘a!abaga komil ishonch 
g‘oyasi ifodalanadi.
Shoiming «Qizaloqning o‘limi», «0‘g‘idangan husn», «Inson» kabi bir 
qator she' rlarida mudhish urush dahshaüari va yot go‘daklar taqdiri haqida yozilgan.
Ikkinchi jahon urushi yillarida fashistlar tomonidan qanchadan-qancha 
shahar va qishloqlar vayron bo‘ldi, kishilar jang maydonlarida qahramonlarcha 
halok bo'Idi, necha-necha begunoh go'daklar ota-onasidan tirik yetim qoldi,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qanchalari fashist gazandalaríning qo‘iida halok bo‘ldi.
«Qizaloqning o‘limi»da ana shunday mudhish va fojiali ko‘rinishIardan 
biri quyidagicha tasvirlanadi:
Qarang, bu manzara naqadar mudhish,
Tilka-tilka bo ‘lingan yurak burdasi:
Jonsiz onasining qonli ko ‘ksida,
Yoiar chaqaloqning kichik murdasi.
Paxiaday yuziari.., jajji qo ‘Jfari...
Uyg‘un tabiat va fasllar kuychisi sifatida e ’zozlanadi. Serquyosh 
O'zbekistonning bir-biridan ajoyib fasllarining o ‘ziga xos faziJatlari, xosiyati, 
jozibasi shoiming «Bahor», «Bahor haqida», «Kuz keldi», «Qor», «Yoz», 
«Qoibobo» kabi qator asarlarida zo‘r hayajon bilan kuylanadi. Uyg‘un fasllaming 
o'ziga xos betakror sirlarini bolalaiga turii usullar bilan ulaming yoshi, saviyasiga 
mos holda sodda, ixcham va jozibali misralarda ifodalab beradi. Ulami hayotdagi 
turJi -luman muammolar bilan tanishtiradi, fasllar shoiming niyatini amalga 
oshirishda bir vosita sanaladi. Shoir fasllar va ularga xos bo‘lgan o‘yinlardan o ‘z 
qahramoni — bolalaming ruhiyatini ochish va ulaming xarakterini ko'isatishda 
unumii foydalanadi. Mana, uning «Fasllar» she’ri:
Yilimizning salmoqdor ishi 
To ‘rt jaslga tekis bo *linar:
Qish tayyorlar, bahor ekadi,
Kuz yig ‘adi, yoz tarbiyalar.
Shoir har faslning xislati va fazilati inson m ehnati bilan go‘zal 
ekanligini «Bahor» sh e'rid a yaxshigina tasvirlab beradi:
Bog‘bon chiqar bog'iga,
Cho'pon kelar tog'iga.
Bol arilar g'uvillab,
Qo ‘nar gui yaprog'iga...
Suvlar shildirab oqar,
Q o‘shig‘i dilga yoqar.
Bizga shodlik keltirding,
Salom senga, gui bahor.
Boialar uchun turli-tum an qushlaming uchib kelishi ham, dala va 
qirlaming gui va maysaga burkanishi ham, rang-barang jonivorlaming paydo 
bo'lishi ham nom a’lumdek ko‘ringan bu hodisalami ularga tushuntirmoqchi 
bo‘lgan fikrini, g‘oyasini ko‘p hollarda bahor bilan borïiq hodisalar orqali
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tasvirlaydi. Bu b o rad a «Gul o ‘tqazdim bog‘imga*, «Qushlar keldi*, 
«Boychechak*, «Buibulga», «Laylak» kabi she’rlari xarakterlidir.
Shoir qushlarga atalgan shc’rlarida bolalami qushlar olamiga olib kiradi, 
qushlar bahor elchisi ekanligi, qushlar bilan olam yanada go‘zallashib 
yashnashi, ulam ing sayrashi bolalarga zavq-shavq bag‘ishlashini jozibali 
misralarda tarannum etadi.
Uyg‘un qish fasli haqida ham anchagina badiiy pishiq she’rlar yozgan. 
Bolalar hamma fasllami, jumladan, qishni ham juda sevadilar. Chunki bu 
davrda bolalar o‘ynaydigan o ‘yinning turlari ko‘payadi. Ayniqsa, bolalaming 
eng sevimli archa bayramlari ham qishda bo‘ladi. H ar bir bola uchun archa 
bayramida ishtirok etish bir olam quvonch bag‘ishlaydi. Shuning uchun 
shoirlarimiz bolalarga atab yozgan asarlarida archa, qorbobo, yaxmalak, 
chana uchish, qor o ‘yinini zavq bilan tasvirlaydilar. Uyg‘unning «Qish», 
«Qorbobo», «Archa*, «Xoliq qo‘rqoq», «Yangi yil qo‘shig‘i* kabi she’rlarida 
ham qish fasli o ‘zining butun go‘za!ligi bilan namoyon bo‘ladi.
Úyg‘un adabiyotimizda tabiat manzarasi tasvirining mohir ustasi sifatida 
tanilgan. Bu uning bolalar uchun yozgan she’rlarida ham yaqqol ko‘rinadi. 
Shoir «Bahor» she’rida: