‘zbekiston respublikasj o liy va ‘rta maxsus ta’lim V a zir lig I

Ona quyosh aksingni 
Chizdim yo'lakka.
Sen hammaga mehribon,
O ‘zing bo'lakcha.
Nur tushmagan joyiarda 
Kezarmish kulfat.
Yo ‘lagimni hech qachon 
Bosmasin zulmat.
Anvar Obidjonning «Latifachi oyim* s h e 'ri nafaqat shoiming, balki 
butun o ‘zbek bolalar adabiyotining katta yutug‘i hisoblanadi. Asarda bola 
ta ' lim-taibiyasida xalq og'zaki ijodining ahamiyati ochib beriladi. Xalq azal- 
azaldan xalq og‘zaki ijodini astoydil sevgan. Farzandlarini alia, ertak, maqol, 
tez aytish, topishmoqlar aytib berish bilan tarbiya qilgan. Bunday bolalar 
sog‘lom, tetik, pok, o ‘ktam, polvon, vatanparvar, ota-onaga muhabbatli 
bo‘lib o ‘sgan. Bu a n 'a n a bugungi kunda ham davom etib keladi.
Yana birgap. Agarbolaning vujudi xalq og‘zaki ijodi bilan y o g 'rilgan 
b o lsa, uni tinglashni hamma narsadan ustun qo'yadi. Olaylik, ham m abola 
shirinlikka o‘ch boladi. Ba’zi bolalar shirinlik desa o ‘zini tomdan tashlashga 
ham tayyor turadi. Lekin ba’zi bolalar buvilar, bobolar, onalar, otalar 
tilidan tinglaydigan alia, ertak, topishm oq, tez aytishni o‘sha lazzatli 
shirinlikdan ham afzal ko‘rishadi. Kerak b o isa
0‘zlariga kulgi, jasorat, orom
bag'ishlaydigan xalq og‘zaki ijodini kechasi-yu kunduzi tinglashga tayyor 
turadiganlari ham yo‘q emasligini Anvar Obidjon ishonarli qilib tasvirlaydi:
Qand uzatsa ham 
Oyim,
Tinmay yig ‘lar 
Guloyim.
Aytgach qizJq 
*,Afandi»
Singlim darrov 
Yupondi.
Kichkintoylami kelajakda sogMom, dovyurakboMib kamol topishlarida 
oila, atrof-m uhitning ta’siri kuchli bo'ladi. Bu g‘oya Anvar O bidjonning 
«Dorboz bola» she’rida ko‘zga tashlanib turibdi. Shoir ta’kidlab o ‘tganidek,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

kichkintoylar o ‘y -o ‘ylashni, xayol surishni, o ‘zlarming tengsiz o ‘y-xayollari 
bilan o'sishni orzu qilishadi. Dorbozlik san’ati ota-bobolarimizdan bizga 
meros bo‘iib keladi. Bu o‘ta darajada nafis, chaqqonlik, ehtiyotkorlik, 
dovyuraklik ishi. Bu ishni uddalash, dorga chiqish o‘y, xayol bilan bitmaydi. 
Qayta-qayta mashq, chidam, dovyuraklik, ehtiyotkorlik bilangina bu maqsadga 
erishiladi. Bolalar dorga chiqish, sim ustida tomosha ko‘rsatish haqida qancha 
o'yiamasinlar, xayol surmasinlar xolva degan bilan og‘iz chuchimaganidek 
dor ustida ham yura olmaydilar:
Langarcho ‘pni tnahkam ushla,
O yn a , lochin/
Botirlaming ko'nglin xushla,
O yn a , lochin!
Qo *rqoq esa xavas qilmay,
Turaversin.
Ehtiyot bo % deb maslahat 
Beraversin.
Rivoyat qilishlaricha, bir podsho bulbul ovozini tinglashni juda hush 
ko‘rar ekan. Bir s o iim go‘shadan bitta bulbulni ushlatib kelib oltin qafasga 
solib qo‘yibdi. Bulbulni parvarish qilishni, unga yaxshi qarashni xizmatchilar, 
vazir-u vuzoralarga topshiribdi. Oltin qafas ichida bulbui kechasi-yu kunduzi 
xonish qilibdi. Bulbul o*z qo‘shig“ida do‘st-yorini, ozodlikni, ko‘m -ko‘k 
go‘shasini, erkinlikni sog‘inganligini q o ‘shib aytibdi.
Bulbul tilini, qo‘shig‘ining m a’no va mazmunini tushunmaydigan podsho 
uning dardli xonishidan behad yayrab dam olar ekan. Lekin bulbulda o‘z eliga, 
vataniga muhabbat kuchli ekan. Kundan-kunga u oltin qafas ichida siqilgandan 
siqilibdi, ozib-to‘zib ketibdi. Kunlardan bir kun bir iloj qilib qafas teshikchasidan 
bc«hini chiqaribdi, qarasaki tanasi ham sig‘ibdi, bir intilfeh bilan oltin qafasdan 
chiqib olibdi. Bor kuchini to‘plab, o‘z makoniga parvoz qilibdi. 0 ‘z go‘shasiga 
kelsa, quig‘oqchilik bo‘lib chor tomon vayrona bolib yotgan emish. Bundan u 
zarmcha afeuslanmabdi. Aksincha, xursand bolibdi. N ^ a k i ubugun ozod, erkin. 
Xohlagan tomonga ucha olishidan baxtiyor emish.
E’tibor bering. Ozod bulbulga oltin qafas ham, podsholarcha qarov 
ham kerak emas. U nga vayrona bo‘lsa ham o ‘z uyi, vatani kerak. T o‘yib 
ovqat yemasa ham , yelka kerib yashamasa ham o ‘z kulbasi bilan baxtiyor. 
Anvar Obidjonning «Vatan* asarida vayronada yashaydigan Boyqush ham 
xuddi bulbul kabi o ‘z hayotidan mamnun, vayronasi bilan shod. Negaki 
vayrona bo‘Isa ham o ‘z uyi bon
— Senga bitta savol bor,