Ўзбекистон ўз истицлол ва тарацциёт йўлимиз — бу гул билан цопланган йўл эмас, бу тоталитаризм меросидан халос бўлиш ва покланиш, мафкура вийлик иллати етказган зиён-зацматларни бар тараф этишнинг цийин, узоц давом этадиган йўлидир

Ислом Карнмоа, Ватан саждагоқ каби муқаддасдир. Асар- 
лар, 3-жилд. Т., «Ўзбекистон», 1996 Й., 183—184-6.
# # / 44

---

ЎТИШ ДАВРИ: ТАРАҚҚИЁТ НАЗАРИЯСИГА АСОС СОЛИНИШИ
1. «Реал таркиб топган иқгисодий вазият, кўпчилик 
оиладарнинг турмуш даражаси пастлиги туфайли респуб- 
ликада бозорга ўтишнинг «шок терапияси»> йўли номақ- 
булдир»1.
Муаллиф «шок терапияси»нинг номаъқуллигини, унда 
иқгисодиётдаги меъёрлар, ички тузилмалар, улар ўртаси- 
даги алоқалар тез барбод бўлиб, жамиятнинг ўзига даво- 
лаб бўлмайдиган, яъни «терапиясиз шок» сифатида зар- 
бага айланишини айтиб, жамият тузилмаларини қайта 
қуриш учун вақг зарурлиги ғоясини олға сураци: «Ташки- 
лий, иқгисодий, молия-кредит тизимларини ўзгартириш, 
тегишли ҳуқуқий асосни, бозор тармоқлари мажмуини 
вужудга келтириш, кадрлар тайёрлаш учун вақг керак»1
2. 
Ушбу сўзларда тегишли тайёргарликсиз, ҳуқуқий базасиз, 
бозор инфратузилмаларини яратмасдан, кадрларни тай- 
ёрдамасдан, исдоҳотларни ўз-ўзича, томдан тараша туш- 
гандек ўгказиб бўлмаслиш аниқ-равшан ифодаланган. Бо- 
зор иқгисодиётига босқичма-босқич собитқадамлик ва из- 
чиллик билан ҳаракат қилиш кераклиги ҳақида гапириб, 
муаллиф шундай қўшимча қилади: «Бунда ҳар босқичнинг 
ўз устуворликлари шаклланади. Уларни таъминлашнинғ 
ўз механизми ишланади»3.
Ислоҳотлар муваффақияти, босқичлар мудцати кўпгина 
ггчки ва ташқи омилларга боғлиқ. Улар орасида одамлар- 
нинг тафаккурини, қотиб қолган тушунчаларини ўзгар- 
тириш ҳам ўта муҳим, чунки зарур шарт-шароит яратмай, 
кўлчиликни руҳан тайёрламай туриб бозор муносабатла- 
рини жадал жорий қилиш ислоҳотлар ғоясини обрўсиз- 
лантиради. Таъкидлаш лозимки, ислоҳотлар ўтказишга 
бундай ёндашув теран илмий ва комплекс ёндашув эди.
2. «Бозор механизмларини жорий этишдан олдин ин- 
сонларни ижтимоий ҳимоя қилиш тадбирлари амалга 
оширилмоғи лозим»4.
1 Ислом Каримо*. Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқгисод, сиесат, 
мафкура, Асарлар, 1-жилд. Т,, «Ўзбекистон», 1996 й., 63—64-6.
! Уша асар, 64-6,
3Ўша асар, 64-6.
4Ўша асар, 65-6.
45 Ш

---

ЎЗБЕКИСТОН ЙЎЛИ
Муаллиф Швеция, Германия, Австрия ва бошқа ри- 
вожлантан мамлакатлар тажрибасига таяниб, кафолатлан- 
ган ижтимоий ҳимоя механизми яратилсагина, ижтимо- 
ий-сиёсий барқарорликни сақлаган ҳолда иқгисодиётни 
тубдан ислоҳ қилиш мумкинлигини таъкидлайди. Ижги- 
моий муҳофазанинг асосий манбаи эса ишлаб ч^тқариш 
ва истеъмолнинг вужудга келган таркибига қараб қайта 
тақсимланадиган миллий даромаддир. Миллий даромад- 
ни қайта тақсимлаш механизми асосан давлат қўлқца. 
Ушбу ҳолатнинг ўзиёқ ислоҳотлар жараёнида давлат фаол 
роль ўйнаши лозимлигини англатади.
3. 
«Ички иқгисодий стратегия ҳар қандай сиёсий маф- 
кура таъсиридан бутунлай холи бўлнши керак»'. Иқгисо- 
диётни мафкурага бўйсундириш волюнтаристик, ирраци- 
онал ёндашувдир, у муқаррар салбий оқибатларга олиб 
келишини тарих кўп бор исботлаган. Чунки иқтисодиёт- 
нинг объектив қонунлари, ҳаёт талаблари инкор этилса 
ёки зарур даражада ҳисобга олинмасдан, сиёсий ва маф- 
куравий мақсадга мувофиқаикка интилиш кучайса, иқги- 
содиёт ички механизмининг, тизимлар, тармоқгар ўртаси- 
даги алоқалар мувозанатининг бузилишига олиб келади. 
Натижада улар номутаносиб ишлай бошлайдики, бу, ўз 
навбатида, ички мувозанат ва уйғунликни янада бузади, 
охир-оқибат инқирозни келтириб чиқаради. Агар волюн- 
таристик ёндашувдан воз кечилмаса, иқгисодиёт сурун- 
кали, узлуксиз қолоқдик касаллигига мубтало бўлади. 
Мисол тариқасида собиқ социалистик мамлакатлар, бу- 
гунги КХДР иқғисодиётини ва ўз миллий иқгисодиётини 
диний ақидаларга тўлиқ бўйсундирган баъзи мамлакатлар 
тажрибасини келтириш мумкин.
«Иқгисодиёт фақат унга хос бўлган ички қонуниятлар 
асосида ривожланмоғи даркор. Бизнинг вазифамиз улар- 
ни яхши тушуниб етишда ва ўз халқимиз манфаатларй 
йўлида моҳирона қўллашдан иборатдир»2, — дейди муал-
1 Исяом Карнмов. Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқгисод, сиёсат, 
мафкура. Асарлар, I -жилд. Т., «Ўзбскистон», 1996 й., 65-6.
2 Уша асар, 65-66-6.