Ўзбекистон ўз истицлол ва тарацциёт йўлимиз — бу гул билан цопланган йўл эмас, бу тоталитаризм меросидан халос бўлиш ва покланиш, мафкура вийлик иллати етказган зиён-зацматларни бар тараф этишнинг цийин, узоц давом этадиган йўлидир

3 
Ислом Каримов. Биздан озод ва обод Ватак қолсин. Асарлар, 2- 
жилд, Т., *Ўзбекистон», 1996 й., 120-6.
3 Ўша асар, 205-6.
4 Ўша асар, 206-6.
139 
V \«

---

ЎЗБЕКИСТОН ЙЎЛИ
ларнинг ташвишларидан, юмушларидан хабардор бўлиб, 
ўзаро бирлаштириб, руҳларини кўтариб, зарур шарт-ша- 
роитлар ва маънавий иқлим яратиб, ўларни олдимизда 
турган мақсадлар ижросига сафарбар этишлари лозим»1.
Юқорқцаги фикрлардан келиб чиқадиган хулоса шуки, 
раҳбарга қўйиладиган залаблар кўп ва жидций:
4. Халқ билан бнрга бўлиш, ундан ажралнб қрлмас- 
лик. Зеро, «раҳбар шахс учун эл-юрт назаридан қолиш, 
жамоатчилик ишончидан маҳрум бўлишдан кўра оғирроқ 
жазо йўқ»2.
5. Раҳбарнинг савияси баланд, у инсофли ва ишби- 
лармон бўлиши керак. Буни компетентлик талаби дейиш
M J'M KHH.
Айниқса, ўтиш даврининг дастлабки мураккаб ва оғир 
босқичларида бу талабнинг долзарблиш кучаяди, бошқа 
даврларда ҳам у асосий талабдардан бўлиб қолаверади. 1995 
йилнинг январида Халқ депутатлари Тошкент вилояти 
кенгаши сессиясида сўзлаган нутқида Ислом Каримов 
бунга алоҳида урғу берган эди: «Бугунги босқичда кўп нарса 
ҳокимлар ва хўжалик раҳбарлари савиясига, инсофита, иш- 
билармонлиги ва тадбиркорлишга боғлиқ. Ҳамма белги- 
ланган тадбирларимиз, дастурларимизнинг бажарилиши 
шуларга боғлиқ бўлиб турибди»3.
Мазкур нутвдда Юртбошимиз, шунингдек, раҳбар одо- 
би, этикасига оид ҳамда бошқарув услубига доир айрим 
фикрларни ҳам тилга олади, Хусусан, буюк бобокалони- 
миз соҳибқирон Амир Темурнинг салтанат ишларида тўрт 
нарсага — кенгашга, маслаҳату машваратта, қатьий қарорга, 
тадбнркорлик, қушёрлнк ва эҳтнёткорлнкка амал кдлнш 
лозим, деган ўштига эътибор қаратади4.
6. Раҳбарга қўйиладиган талаблар орасида унинг но- 
стачдарт фикрлай олиши, масалага янгича ёндашиб, унинг 
янгича ечимини топа олиши ҳам бор.
1 Иелом Карвмов. Биэдац озод ва обод Ватан қолеин., Асарлар, 2- 
жилд, T.s «Ўзбекистон», 1996 й., 223-6.
1 Ўша асар, 358-6.
3Ўша асар, 556-6. 
_ 
- 
,
‘ Ўша асар, 360-6.
m i4
o

---

ИСЛОҲОТЛАРНИНГ АСОСИЙ КОНЦЕПЦИЯЛАРИ
Ҳақиқатан, ҳаёт ранг-баранг ва мураккаб, унда ҳар хил 
вазиятяар содир бўлиб туради, бир ҳолат иккинчиси би- 
лан кутилмаганда алмашиши мумкин. Булар оби ҳаво 
муаммолари, табиий ёки техноген ҳодисалар ёки одамлар 
ўртасидаги маиший муносабатлар ёхуд ижтимоий-иқти- 
содий каби ҳолатлар бўлиши мумкин. Баъзан турмуш, ҳаёт 
кутилмаган, илгари содир бўлмаган ҳолатларни, муаммо- 
ларни келтириб чиқарадики, уларнинг тайёр ечими Йўқ 
ва бўлмаган. Айниқса, жамият янгиланаетган, бир иқги- 
содий ва сиёсий тузумдан иккинчисига ўтаетганда бундай 
бўлиши табиий. Шундай пайтларда раҳбарнинг ностан- 
дарт фикрлаши, фаҳм-фаросати, қўрқмасдан масъулият- 
ни бўйнига олиши жуда муҳим. Юқоридан кўрсатма кутиб 
туриш - фурсатни қўлдан бой бериш демакдир. «Бизлар- 
нинг ҳаммамиз бир нарсани яхши англаб олишимиз ке- 
рак. Ҳаёт ривожланаверади, вазият ўзгараверади — демак, 
биз янгича ёндашувларни, ноанъанавий ечимларни излаб 
топмоғимиз лозим»1. Бинобарин. раҳбар юқори ташки- 
лотдан буйр\қ, кўрсатма ва янги йўриқномалар кутиб ўтир- 
масдан, ўзгарувчан ҳаётга сезгирлик билан муносабатда 
бўлиши керак.
Лекин бу тезда, ўз-ўзидан эришиладитан ҳолат эмас, 
Зеро, совет лаврида ташаббус кўрсатиш, масъулиятни зим- 
масига олиш хавфли экани, бунга жазм қилган раҳбарлар 
аевсиз жазолангани, четга суриб ташлангани ўша даврда 
шаклланган аксарият раҳбарлар онгига ижтимоий қўрқув- 
ни чуқур сингдириб юборган, уларда юқоридан кўрсатма 
кутиш, масалалар ечимида журъатсизлик кайфияти анча 
илдиз отган эди. Ўтиш даврида бу иллатлардан қутулиш, 
кадрларни боқимандаликдан халос этиш зарур эди. Бу кўп 
ҳолларда биз кутган ёки истаганга нисбатан секинроқ кеч- 
ди. Совет даврада шаюхланган кўплаб раҳбар кадрлар 
Қўрқув, ҳадиксираш, боқхшандалик кайфиятини қийин- 
чилик билан енгиб ўтар, ёш кадрлар эса ҳаёт талабларига 
тезроқ мослашар эди.
1 Ислом Каримов. Ватак сажаағоҳ каби муқаддасдир. Асарлар, 3- 
жмлд, Т., «Ўзбекистон», 1SW6 й., ЗОЗ-б.
141 Ш

---

ЎЗБЕКИСТОН ЙЎЛИ
Кддрлар сиёсатидаги дастлабки беш-олти йиллик таж- 
рибани умумлаштириб, Ислом Каримов Қорақалпоғистон 
Республикаси Жўқорғи Кенғесининг навбатдан ташқари 
сессиясида бундай фикрларни биддиради: «Ислоҳотлар- 
нинг муваффакдяти кадрлар малакасига, уларнинг таш- 
килотчилик қобилиятига, янгича фикрлашига боғлиқ эка- 
нини ҳаммамиз яхши биламиз. Раҳбарликнинг барча 
бўғинларига инсофли, диёнатли, ҳалол ва пок, талабчан 
ва қзтъиятли, халқпарвар инсонлар бошчилик қилмаса, 
кўзланган мақсадга эришиб бўлмайди. Шу сабабдан бу- 
гун ватанпарвар, янгиликка чанқоқ, замонавий соҳалар- 
ни чуқур англаб етадиган, ўз эл-юртига хизмат қиладиган 
инсонларни, биринчи навбатда ёшларни ёнимизга олиб, 
тарбиялаб, ҳеч иккиланмай раҳбарлик лавозимларига қўйи- 
шимиз керак»1.
Кадрлар сиёсати замонавий тараққиёт ва ислоҳотлар 
талаблари асосида ривожлантирилиб, кадрларга қўйилади- 
ган талаблар ҳам ошиб борди. Кадрлар сиёсати маълш 
юялар, тамойиллар, мезон ва талаблар белғиланиши, ўқув 
ва малака курслари ташкил этилиши, ишнинг маълум таш- 
килий даражасида ва лавозимнинг муайян поғонасида ўзини 
яхши кўрсатган раҳбарнн юқорироқ лавозимга кўтариш 
бидан ўз-ўзидан яхшиланиб қолмайди. Америкалик олим 
Лоуренс Пигер XX асрнинг 60-йиллари охирида кашф қил- 
ган қонуниятга биноан (Питернинг ўзи уни қонуният эмас, 
тамойил деб атаган), ҳар бир ходим карьераси давомида 
баъзан ўзининг компетентлик даражасига мос бўлмаган по- 
ғонага кўгарилади. Ҳар бир кишгашнг ўз компетентлик са- 
лоҳияти, даражаси бор. Шу даражага мос лавозимда у ўзини 
ижобий жиҳатдан максимал даражада намоён қилади. Ун- 
дан мамнун раҳбарият уни юқорироқ лавозимга кўтаради. 
Arap бу лавозим ходимнинг компетентлик даражасидан 
юқори бўлса, у янги ишни аста-секин барбод қшгади.
Яхши дех бошлиғидан заводнинг худди шундай яхиги 
директори чиқмаслиги мумкин. Бу барча даражадаги ла-