Ўзбекистон ўз истицлол ва тарацциёт йўлимиз — бу гул билан цопланган йўл эмас, бу тоталитаризм меросидан халос бўлиш ва покланиш, мафкура вийлик иллати етказган зиён-зацматларни бар тараф этишнинг цийин, узоц давом этадиган йўлидир
Download 6.51 Mb. Pdf ko'rish
|
O\'zbekiston yo\'li 431-23
|
1 Ислом Каримов. Ватан сажаагоҳ каби муқаядасдир. Асаршар, 3-
живд, Т., «Ўабекистон», 1996 й., 322-324-6. ЙЙЙЙ 170 ИСЛОҲОТЛАРНИНГ АСОСИЙ КОНЦЕПЦИЯЛАРИ 4. Банк-кредит тизимини, пул муомаласини мустаҳ- камлаш, валюта муносабатларини тартибга солиш. «Банк- ларнинг қарзлари биринчи навбатда стратегик жиҳатдан муҳим маҳсулот, халқ истеъмол моллари ишлаб чиқариш- ни кўпайтиришга қодир бўлган, қарзга олинган маблағ- ларни ўз вақтида қайтара оладиганларга берилиши лозим. Айни вақтда асосланмаган кредит эмиссиясига, қарз учун ажратилган маблағларнинг сочиб юборилишига йўл қўй- маслик зарур»1. Пул-кредит сиесатининг асосий мақсади - пулнинг қадрсизланишини изчил камайтириб бориш, ишлаб чи- қаришни барқарорлаштир иш учун зарур шарт-шароитлар яратиш ва пировардида миллий иқтисодиётни соғломлаш- тириш учун замин яратишдир. Аммо пулнинг қадр- сизланишини сунъий тарзда пасайтириб бўлмайди. Чун- ки бу инқирознинг янада чуқурлашувига олиб келади. Негаки, пул қадрсизланишининг ҳақиқий сабаблари бар- тараф этилмай қолади, яширин тарзда давом этаверади. «Ҳар қандай инфляциянинг негизида асосий иқтисо- дий мувозанатнинг бузилиши ётади, - деб уқтиради Ис- лом Каримов. — Шу сабабли инфляцияга қарши кураш — уни шунчаки бостириш эмас, балки иқгисодиётда вужуд- га келган номутаносибликни бартараф этишга қаратил- ган бақувват структура сиесатини амалга оширишдир»2. Ўзбекистонда иқгисодий ислоҳотларнинг бирламчи вазифалари адо этилиб, иқгисодий барқарорликка эри- шила бошлаган сайин мамлакат олдида турган вазифалар, иқгисодий ислоҳотларнинг устувор йўналишлари ҳам кон- кретлаштирилди ва ўзгара борди. Асосий эътибор энди иқгисодиётни эркинлаштириш- га, хўжалик юритувчи субъектларнинг ўз фаолияти учун иқшсодий ва молиявий масъуллигини оширишга, бозор инфратузилмалари фаолиятини яхшилашга қаратилди. Корхоналар эркин хўжалик фаолияти юритишлари учун аввало фонд бозори, улхуржи бозорлар, банк-кредит ти- 1 Ўша асар, 329-6. 2Ўша асар, 330-6. 171 ЎЗБЕКИСТОН ЙЎЛИ зими талаб даражасида ишлаши керак. Корхоналар ички ишларига ҳар хил текширувчи, назорат қшгувчи оргашгар ноқонуний аралашмаслиги, уларга халақит бермаслиги жуда муҳим. Шунингдек, корхоналар ташқи бозорга эр- кин чиқиш имкониятига эга бўлиши, бундан иқтисодий манфаат кўриши лозим. Ислоҳотларнинг мазкур босқичида иқтисодиётни эр- кинлаштириш билан боғлиқ масаладарнинг қўйилиши мантиқий бўлиб, ислоҳотлар умумий концепциясидан келиб чиқар эди. Юқорида кўп марта биз мурожаат қилган дастурий маъруза - «Ўзбекистон XXI асрга интилмоқца» асарида Юртбошимиз иқтисодиёт соҳасида қуйидаги масаларга эътибор қаратади: 1. Мулкдорлар синфини шакллантириш масаласини тубдан ҳал қилиш, хусусий мулкчилик етакчи ўринда т>'- радиган кўп укладли иқтисодиётни барпо этиш мақсади- ни амалга ошириш. 2. Иқгисодиётни эркинлаштириш орқали ҳақиқий ра- қобат муҳитини шакллантириш. 3. Бозор инфратузилмасини ривожлантириш, молия ва банк тизимини такомиллаштириш, фонд бозори, ул- гуржи бозорлар фаолиятини яхшилаш. 4. Ташқи иқтисодий фаолият тизимини қайта кўриб чиқиш. 5. Валюта тизими ва бозорини эркинлаштириш. 6. «Хорижий сармояларни жалб этиш бўйича рағ- батлантиришни кучайтириш, кафолат ва имтиёзларни кен- ғайтириш, инвестиция фаолияти учун қулай муҳитни шакллантириш»1. 7. Давлат ва турли текширувчи, назорат қилувчи орган- лар томонидан корхоналарнинг хўжалик фаолиятига но- ўрин аралашишларни чегатаб қўйиш. Ислом Каримов иқгисодиётдаги таркибий ўзгаришлар билан боғлиқ масалалар устида ҳам тўхталиб, аниқ вази- ' Ислом Карнмов. Ьиз келажагими ши ўз қулим т билан қурамиз, Асарлар. 7-жилд, Т., «Ўчбекистон». 1999 й., 395-6. U t 172 ИСЛОҲОТЛАРНИНГ АСОСИЙ КОНЦЕПЦИЯЛАРИ фалар қўйди, таркибий ўзгаришларнинг ўша босқичдаги мазмун-моҳиятини нималарда кўринги ҳақида гапирди. ТаркибиЙ ўзгаришлар сиёсатида, аввалгидек, қишлоқ хўжалигига, иқтисодиётнинғ етакчи тармоқлари - нефть. газ, энергетика, олтин қазиб олиш, кимё, қора ва рангли металлургия ва шу каби минерал-хом аше ресурсларидан самарали фойдаланишга, енгил саноатга, қишлоқ хўжа- лиги маҳсулотларини қайта ишлаш бўйича зарур техника ва ускуналар ишлаб чиқарувчи корхоналарни қайта жи- ҳозлаш ва ривожлантиришга, юксак технологиялар ва фан ютуқларига асосланган ишлаб чиқариш соҳаларига, шу жумладан, телекоммуникация ва замонавий ахборот техно- логияларини ривожлантиришга устувор аҳамият берилди. Алоҳида «тўлақонли ва уйғунлашган саноат сиесати» юритиш, экспортга мўлжалланган ҳамда импорт ўрнини босадиган маҳсулотлар ишлаб чиқаришни кўпайтириш, баъзи бир бутловчи қисмлар ишлаб чиқаришни маҳал- лийлаштириш вазифаси қўйилди. Аввалги босқичда ва кейинги босқ^гчда олға сурилған ғоялар ва қўйилган вази- фаларни таққосласак, Ўзбекистонда ислоҳотлар қадам- бақадам қандай ижобий натижаларга эришганига ва ри- вожланганига гувоҳ бўламиз. Таъкидлаш лозимки, қўйилган вазифалар юзасидан бутун мамлакат ҳамда ҳудудлар бўйича турли мақсадли комплекс дастурлар тузилиб, ҳаётга изчиллик билан тат- биқ этилди. Ислом Каримов иккинчи чақириқ Олий Мажлиснинг биринчи сессиясида (2000 йил, февраль) иқтисодиёт со- ҳасида олдинда турган вазифалар ҳақида гапириб, соҳада ислоҳотларни чуқурлаштириш юзасидан олтита устувор йўналишни белгилайди. Б иринчиси — иқтисодиётнинг барча соҳа ва тармокда- рида эркинлаштириш жараёнини ўтказиш ва ислоҳотлар- ни чуқурлаштириш. Бунда бош вазифа этиб давлатнинг назоратчилик ва бошқарувчилик функцияларини қнсқар- тириш, корхоналар хўжалик фаолиятига, айниқса, хусу- сий бизнес фаолиятига аралашувини чеклаш белгиланди. Шунингдек, эътибор институционал ўзгаришларга, молия 173 ЎЗБЕКИСТОН ЙЎЛИ ва банк тизимида ислоҳотларни чуқурлаштиришга, ривож- ланган бозор инфратузилмасини яратиш ва рақобат му- ҳитини шакллантиришга қаратилди* 1. Илгариги босқичларда кўпроқ бозор инфратузилма- сини яратиш тўғрисида гапирилган бўлса, энди ривож- Download 6.51 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|