Ўзбекистон ўз истицлол ва тарацциёт йўлимиз — бу гул билан цопланган йўл эмас, бу тоталитаризм меросидан халос бўлиш ва покланиш, мафкура вийлик иллати етказган зиён-зацматларни бар тараф этишнинг цийин, узоц давом этадиган йўлидир

Иқтисодиёт соҳасида миллий бойликларни тобора 
кўпайтирадиган, мамлакатимиз мустақиллиги ва аҳоли- 
нинг муносиб турмуш кечиришини, меҳнат қилишини 
таъминлаб, барқарор ва юксак суръатларда ривожлана 
оладиган иқгисодиётни барпо этиш белгиланди. Бунинг 
учун қуйидаги вазифаларни амалга ошириш лозим эди:
- ижтимоий жиҳатдан йўналтирилган бозор иқгисодиё- 
тини босқичма-босқич шакллантириш; тадбиркорликка 
эркинлик бериш, уни рағбатлантириш; бошқарувнинг 
иқгисодий усулларига ўтиш, боқимандал;псни батамом ту- 
гатиш;
— мулк эгалари ҳуқуқларини ҳимоя қилиш; барча мулк- 
чилик шакллари ҳуқуқий тенглигини қарор топтириш; 
инсоннинг мулкдан бегоналаштирилишувига барҳам 
бериш;
1 Ўша асар, 45-6.
511\11

---

ЎЗБЕКИСТОН ЙЎЛИ
- иқгисодиётни ўга марказлаштнришдан, монополизм- 
дан, давлатнинг хўжалик фаолиятига бевосита аралашу- 
видан воз кечиш;
- фуқароларнинг меҳнат қилиш, дам олиш, ишсиз 
бўлиб қолганда ижтимоий муҳофаза қилиниш ҳуқуқ- 
ларини амалга ошириш; иш ҳақи, пенсиялар ва нафа- 
қаларнинг кафолатланган энг кам микдорини жорий 
қилиш;
- экологик вазиятнинг ёмонлашувига йўл қўймас- 
лик; Орол бўйидаги экологик шароитни согломлаштириш 
борасида самарали чора-тадбирларни амалга ошириш ва 
ҳ.к.
Ижтимоий ва маънавий соҳада белгиланган дастурий 
вазифалар қўлами ва аҳамияти ҳам тарихий давр қўйган 
талабларга, Ўзбекистоннинг мавжуд шарт-шароитлари ва 
мустақил барқарор тараққиёти мақсадларига мос эди. Улар- 
ни ҳам қисқача келтириб ўтамиз:
- инсонпарварлик ғояларига содиқликни юзага чиқа- 
риш учун «Ўзбекистоннинг кундалик ҳаётида инсон 
ҳуқуқларининг умумий декларадиясида мустаҳкамлан- i < 
ган меъёрларни изчиллик билан, оғишмай қарор топти- j 1 
риш»1;
- маънавият ва ахлоқийликни қайта тиклаш, маданий
меросни асраб-авайлаш, «ўзбек халқи яратган ва миллий 
бойлик бўлган санъат асарларини излаб топиш ва Ўзбе- 
кистонга қайтариш»2; 
I
- маданий меросдан, замонавий адабиёт ва санъат- j
дан халқни баҳраманд этиш, уларни кўпайтириш; ўзбек т 
тилини ривожлантириб, унинг давлат мақомини изчил ■
: 
ва тўлиқ рўебга чиқариш; республикада яшовчи халқ- : ; 
ларнинг маданияти ва тилига ҳурмат билан муносабатда , j 
бўлиш; 
I ]
- ҳурфикрлилик, виждон ва дин эркинлигини таъмин- 
* 
лаш (ушбу вазифани амалга ошириш билан боғлиқ бўлган
вня
52
1 Иелом Карнмов. Ўзбекистон: мишшй истиқлол, иқгисод, сиёсат,
мафкура. Асарлар, 1-жидц, Т., «Ўзбекистон», 1996 й., 47-6.
2Ўша асар, 47-6.

---

ЎТИШ ДАВРИ: ТАРАҚҚИЁТ НАЗАРИЯСИГА АСОС СОЛИНИШИ
муаммоларни ҳал қилишда давлат зарур ёрдам бериши ҳам 
белгиланган);
— ижтимоий адолат қоидаларини рўёбга чиқаршн мақ- 
садида аҳоли ночор қатламларининг ижтимоий муҳофа- 
зага бўлган кафолатли ҳуқуқларини таъминлаш;
— сифатли тиббий хизматни, одамларнинг умрини 
узайтириш бўйича самарали чора-тадбирларни жорий 
қилиш ва аҳолига юқори малакали тиббий ёрдам олиш 
шаклларини эркин танлаш имкониятларини яратиш;
— умумий ва касбий таълим олишда, тегишли махсус 
тайёргарликни ўтишда, малака оширишда барчага тенг 
ҳуқуқ бериш, янги демократик таълим концепциясини 
ншлаб чкқиш ва амалга ошириш;
— одамларга ижод қилиш, истеъдод ва қобилиятлари- 
ни юзага чиқариш учун шарт-шароитлар яратиш, интел- 
лектуал мулкни ҳимоя қилиш.
Бу вазифаларни муваффақиятли амалга ошириш учун 
Юртбошимиз фуқаролар тинчлиги ва миллатлараро то- 
тувликни таъминлаш, қонунийлик ва ҳуқуқ-тартиботни 
қарор топтириш лозимлигига алоҳида урғу беради. У дав- 
латни катга бир оилага қиёслайди. Оилада ўзаро ҳурмат 
ва тартиб бўлмаса, барча аъзолари ўз бурчларини адо эт- 
маса, бир-бирига меҳр-оқибат кўрсатмаса, бу оиланинг 
турмуши муносиб бўлмайди.
Президент дастурий вазифалар ҳақида мулоҳазалари- 
ни баён қилар экан, шундай фикрни олға суради: «Ҳар 
бир инсоннинг, айниқса, эндигина ҳаётга қадам қўйиб 
келаётган ёшларнинг онгига шундай фикрни сингдириш 
керакки, улар ўртага қўйилган мақсадларга эришиш 
ўзларига боғлиқ эканлигини, яъни бу нарса уларнинг со- 
битқадам ғайрат-шижоатига, тўла-тўкис фидокорлигига ва 
чексиз меқнатсеварлигкга боғлиқ эканлигини англаб етиш- 
лари керак. Худди шу нарса давлатимиз ва халқимиз рав- 
нақ топишининг асосий шартидир»1.
Ислом Каримов фақат ички сиёсатнинг, мамлакати- 
мизца ўтказиладитан ислоҳотларнинг назарий ва амалий
1 Ўша асар, 49-6.
53 
Ш

---

ЎЗБЕКИСТОН ЙЎЛИ
концепциясини яратиш билан чекланиб қолмади. У мус- 
тақил Ўзбекистон давлатининг ташқи сиесати, алоқала- 
ри қандай бўлиши тўғрисида ҳам чуқур мушоҳада юрит- 
ди. Зеро, мамлакатимиздаги ислоҳотларнинг муваффа- 
қияти дунё ҳамжамияти бизни тўғри тушуниб, сиёсий 
жиҳатдан қўллаб-қувватлашига, мустаҳкам оёққа туриб 
олишимизда амалий ердам кўрсатишига, савдо муноса- 
батларини ўрнатишига, кредитлар беришига ҳам боғлиқ 
эди. Уларнинг муносабати эса, биринчи галда, бизнинг 
ташқи сиёсат борасидаги доктринамизга, қўллаётган 
принципларимизга, халқаро ҳуқуқ меъёрларига қай да- 
ражада амал қилишимизга боғлиқ бўлиб, фундаментал 
халқаро конвенциялар, келишув ва битимларга нисбатан 
қандай амалий муносабагда эканлигимиздан келиб чи- 
қар эди.
Маълумки, ҳеч бир мамлакат, ҳеч бир халқ бошқалар- 
дан ажралиб, ўз қобиғига ўралиб, жаҳондан иҳоталаниб 
яшай олмайди. Қўни-қўшнилари, узоқ-яқин мамлакатлар 
билан савдо-сотиқ қилади, сиёсий, ижтимоий-маданий, 
дипломатик алоқалар ўрнатади. Икки ёки бир неча дав- 
лат ўзаро яқин ҳамкорлик, ҳамдўстлик, ҳатто иттифоқ 
тўғрисида шартномалар тузиши ёки баъзи давлатлар ўзаро 
фақат диплочатик алоқалар билан чекланиши мумкин. 
Давлатлараро муносабатларнинг ривожланиш жараёнида 
уларни тартибга солувчи ҳар хил конвенциялар, битим- 
лар, келишувлар, декларациялар, халқаро ҳуқуқ меъёрла- 
ри мажмуи вужудга келган. Муайян давлатнинг халқаро 
алоқалари шаклининг ранг-баранглиги, интенсивлиги, 
мазмуни унинг ташқи ва ички сиёсатнга боғлиқ. Аслида 
ташқи сиёсат ички сиёсатнинг давомидир. Ички сиесат 
қанчалик халқпарвар, адолатли, эркин ва тараққийпарвар 
бўлса, ташқи сиёсат ҳам шунчалик тинчликсевар, тенг 
ҳуқуқликка, ҳамкорликка, ижобий натижаларга эришиш- 
га қаратилган, вазиятга мослашувчан ва эркин бўлади. 
Ички сиёсат ижтимоий зўравонликка асосланса, ташқи 
сиёсат ҳам тажовузкор бўлади ва ҳ.к.
Ўзбекнстоннинг ташқи сиесати ички сиёсатнинг даво- 
ми сифатида мустақилликка эришганимиздан бошлаб
мт
54

---

ЎТИШ ДАВРИ: ТАРАҚҚИЁТ НАЗАРИЯСИГА АСОС СОЛИНИШИ
мамлакатимиз халқи манфаатларини халқаро муносабат- 
ларда ифодалашга, ҳимоя қилишга қаратилди. Ўзбекис- 
тон ташқи сиёсатининг негизига 6 та тамойил қўйилди, 
улар халқаро ҳуқуқ меъёрларига, мустақил тараққиётимиз 
мақсадларига тўла мос келади. Бу тамойшшарнинг бирин- 
чисини Ислом Каримов ифодасида келтирамиз, қолган- 
ларининг эса мазмунини баён қиламиз.
Биринчиси. «Ўзининг миллий-давлат манфаатлари 
устун бўлгани ҳодда ўзаро манфаатларни ҳар томонлама 
ҳисобга олиш. Бизнинг мустакдл давлатимиз бирон-бир 
буюк давлатнинг таъсир доирасига тушиб қолиш ниятида 
эмас. Ўзбекистон яна кимгадир бўйсуниш учун мустақил 
бўлгани йўқ»1.