Ӛзбекстан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билим министирлиги бердақ атындағы Қарақалпақ Мәмлекетлик

Қадағалаў ушын сораўлар 
1.Салықларға тәрийп бериң? 
2.Салықлардың экономикалық мазмунын түсиндириң? 
3.Салықлардың объектив зәрүрлиги нелерде кӛринеди? 
4.Салықлардың басқа экономикалық категориялардан парқы нелерден 
ибарат? 
5.Салықлардың ӛзгешеликлери бойынша мағлыўмат бериң? 
6.Салықлардың белгилариниң мазмунын түсиндирип бериң? 
7.Салықлардың қандай функциялары бар? 
8.Салықлардың функциялары ҳәм ўазыйпаларын ажыратып бериң? 
4-тема. Салыққа тартыў принциплери
 
Таяныш сӛзлер 
Салыққа тартыў принциплери. 
Салыққа тартыўдың классикалық принциплери. 
Салыққа тартыўдың экономикалық принциплери. 
Салыққа тартыўдың ҳуқуқый принциплери. 
Салыққа тартыўдың шӛлкемлестирилиў принциплери. 
 
1. Салыққа тартыў принциплериниң мазмуны 
Салықлардың функциясын үйрениў олардың экономикадағы ролин 
кӛрсетип берсе, салыққа тартыў принциплери салық қатнасықларын 
әмелиятта шӛлкемлестириў, салыққа тартыў, оны ӛндириў әмелиятының 
мазмунын ашып береди. Кӛплеген экономистлер салыққа тартыў 
экономиканың раўажланыўына алып келиўи мүмкин болған принциплерди 
айтып ӛткен. 
Салыққа тартыў принциплерин А.Смит ӛзиниң «Халқлар байлығының 
себеплери ҳәм тәбиятлары» атлы китабында (1776) биринши рет салық 
принциплерин тийкарлап берген: 

---

1. Мәмлекет пухаралары мәмлекет қәрежетлерин қаплаўда ӛзлери 
ҳүкимет қорғаўында пайдаланып атырған дәраматларына муўапық тәризде 
қатнасыўлары керек. 
2. Ҳәр бир адам тӛлейтуғын салық анық белгилеп қойылған болыўы 
керек, бунда ӛзбасымшалық жүрмейди. Салық муғдары, тӛленетуғын ўақты 
ҳәм тәртиби оны тӛлеўшиге де, басқа ҳәр қандай адамға да бирдей анық ҳәм 
белгили болыўы зәрүр. 
3. Ҳәр бир салық тӛлеўшиге ҳәр тәреплеме қолай болған ўақытта ҳәм 
тәртипте ӛндирилиўи керек. 
4. Ҳәр бир салық сондай тәризде дүзилиўи керек, бунда салық 
тӛлеўшиниң қалтасынан кететуғын пул мәмлекет бюджетине келип 
түсетуғын қаржыға салыстырғанда артық болыўына мүмкиншилиги барынша 
жол қойылмасын.