Ӛзбекстан республикасы жоқары ҩӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги әжинияз атындағы нӛкис

Креативтілік - (ағылш. create-жасау, creative-жасампаз, шығармашылық) - дәстүрлі 
немесе қабылданған ойлау схемаларынан ауытқитын және дарындылық құрылымына 
тәуелсіз фактор ретінде кіретін түбегейлі жаңа идеяларды жасауға дайындығымен 
сипатталатын, сондай-ақ статикалық жүйелер ішінде туындайтын проблемаларды шешу 
қабілетімен сипатталатын шығармашылық қабілеттер[6, 5]. 
Қазіргі инновациялық ӛмір салтында біз кретивтілікті тек кейбір адамдарға 
берілген артықшылық ретінде емес, керісінше әрбір тұлғаның шығармашылық 
ерекшелігі ретінде қарастырамыз. Біз айтып отырған креативтілік әртүрлі дәрежеде 
адам қызмет атқаратын салалардың барлық түрлерінде кездеседі. Кез-келген басқа адами 
әлеует сияқты, ол адам ӛмір сүретін қоршаған орта жағдайларына байланысты дамуы 
немесе жойылуы мүмкін. Сондықтан қазіргі цифрлы қоғамның талаптарына сай 
креативтілікті зерттеу білім мен тәрбие қызметінде басым орын алып отыр. Білім беру 
мекемелері жеке тұлғаның шығармашылық әлеуетін толыққанды дамыту орны ретінде 
қарастырылады. 

---

308 
Болашақ педагогтың креативтілігін – педагогикалық және пәндік білімді, жаңаны 
білуге деген ынтаны, білім беру практикасын шығармашылық тұрғыдан игеру 
тәжірибесін біріктіретін, болашақ педагогтың шығармашылық педагогикалық іс-
әрекетке 
дайындығын 
анықтайтын, 
педагогтың 
шығармашылық 
тұлғасын 
қалыптастыратын кәсіби тұлға ретінде қарастырамыз. 
Болашақ мұғалімнің шығармашылық іс-әрекетке дайындығы ӛзін шығармашылық 
тұлға ретінде танумен, шығармашылық белсенділіктің, тәуелсіздіктің, білімнің, 
дағдылардың, таным, еңбек, қарым-қатынас процесін шығармашылық іс-әрекет ретінде 
ұйымдастыру тәжірибесінің болуымен, сондай-ақ шығармашылық ӛзара әрекеттесу 
қажеттілігімен байланысты екенін атап ӛткен жӛн. Мысалы, В. А. Сластенин 
шығармашылық дайындықты болашақ мұғалімнің кәсібилігінің маңызды белгісі деп 
санайды [2]. Шығармашылық дайындықтың қалыптасу деңгейі - бұл болашақ кәсіпқойға 
ӛз функцияларын тиімді орындауға мүмкіндік беретін мотивтер, кӛзқарастар, жеке 
қасиеттер жүйесі. Алайда қоғамның қарқынды дамуы мұғалімнен инновациялық мінез-
құлықты, яғни педагогикалық іс-әрекеттегі белсенді және жүйелі шығармашылықты 
талап етеді. В. В. Мороз бойынша, шығармашылық инновация мен ашылудың негізі 
ретінде адамға ӛз іс-әрекетінің инновациялық нәтижесін алуға мүмкіндік береді [3], бұл 
бізді болашақ педагогтың маңызды қасиеттерінің бірі ретінде инновацияға дайын болу 
туралы ойлануға мәжбүр етеді. 
К.К. Платонов педагогтың шығармашылық қабілетін оның ақыл-ой белсенділігімен 
байланысты іс-әрекеттегі белсенділігінің жоғары сатысы ретінде қарастырады, 
осылайша автор шығармашылық белсенділік пен зияткерлікті теңестіреді. [8]. 
Педагогикада шығармашылықты зерттеудің бүкіл бағыты бар екенін атап ӛткен 
жӛн –креативті педагогика авторы А.Г.Алейников, оған ӛнертабыс формуласы түрінде 
сипаттама береді: "Белгілі бір оқу материалын (оқу пәнін) игеру үшін субъектіге 
педагогикалық әсері бар креативті бағдарлау педагогикасы және оқытудың тиімділігін 
арттыру мақсатында педагогикалық ықпал орталықтан тепкіш критикалық ӛзара іс-
қимыл аясында жүзеге асырылатындығымен ерекшеленеді, бұл ретте білім алушы ықпал 
ету объектісінің дәрежесінен шығармашылық субъектісінің дәрежесіне (креативтілік) 
ауыстырылады, ал дәстүрлі (негізгі) оқу материалы игеру пәнінің дәрежесінен белгілі бір 
шығармашылық мақсатқа жету құралы дәрежесіне ауыстырылады, ал қосымша материал 
эвристикалық әдістер мен әдістердің әрекетін сипаттайды және кӛрсетеді" [7]. 
Жалпы педагогикалық процесте шығармашылық мәселесі маңызды орын алады. 
Озат ұстаз тұлғалардың шығармашылық қабілетін дамыту барысында оқыту мен 
тәрбиелеу әдістерінің жаңа түрлерін іздей отырып, ӛзі шығармашылықты тұлға болып 
дамиды.
Педагогикалық 
еңбекті 
шығармашылық 
процесс 
ретінде 
қарастырған
В.И. Загвязинский, В.А.Кан – Калик,Н.Д. Никандаровтың зерттеулерінде ұстаз 
шығармашылығының психологиялық негіздері, мұғалімнің жеке шығармашылығын 
қалыптастыру жолдарына талдау жасалады. 
Креативтілік нормативті процесс ретінде танылады, яғни барлық адамдарға тән. 
Креативті жаттықтыруға болады. Психологиялық диагностикалау лабораториясымен 
қатысушылардың шығармашылық ойлауы зерттелінген. 
Осы мәселені зерттеген ғалымдар педагогикалық шығармашылық тӛмендегідей 
кезеңдерден тұратынын анықтаған: 1) педагогикалық ойдың пайда болуы; 2) түпкі ойды 
талдау; 3) педагогикалық ойды әрекетке айналдыру; 4) шығармашылықтың 
нәтижесін талдап бағалау (В.А. Кан – Калик, Н.Д. Никандров пікірлері 
бойынша); 

---

309 
1. жаңалықты кӛру; 2) педагогикалық ӛнертапқыштық құрастыру, модельдеу; 3) 
жетілдіру (В.И. Загвязинский пікірі бойынша) [9; 14.] 
Осы тұрғыдан алғанда болашақ педагогтардың біліктілігін арттыру жүйесі мына 
тӛмендегідей мақсаттарды алдына қояды:- мұғалімдердің ӛзін - ӛзі іске қосу, ӛзін - ӛзі 
дамытуын қамтамасыз ететін шығармашылық орта жасау; - сол ортада ішкі 
мүмкіндіктерін белсенді, қарқынды іске қосу арқылы шығармашылық әлеуетін дамытуға 
кӛмектесу; - үздіксіз білім алуға деген қажеттіліктерін оятуға жағдай жасау. 
Студенттердің шығармашылық және аналитикалық ойлау қабілеттерін дамытатын 
пәндерді оқыту және оларды одан әрі кеңейту, оқу процесіне ғылыми-зерттеу 
мекемелерінің ғалымдарын, сондай-ақ дамыған шет елдердің мамандарын тарту қажетті 
нәтиже береді деген қорытынды жасай аламыз. Білім беру процесінде оқытушы мен 
білім алушының арасындағы қарым-қатынасты ұйымдастырған кезде тӛмендегілерді 
негізгі критерийлер ретінде қалыптастыруға тырысу керек: білім алушының педагогпен 
ӛзара әрекеттесуінің белгілі бір жүйесін ұйымдастырудың жолдарын табуға, 
студенттің даралығын жетілдіруге қызмет ететін оның талантын анықтауға 
мүмкіндік беретін іс-әрекеттің субъектісі болып табылатын оның рухани бейнесін 
қалыптастыру қажет. Педагогикалық процесте педагог пен білім алушы арасындағы 
қарым-қатынастың негізгі құралы болып табылатын қарым-қатынас мәдениетіндегі 
дағдыларды, әдістер мен ӛзара әрекеттесу жүйесін түсіну, оның мәнін ашу, ақпарат 
алмасуды түсіну қажет. 
Қорыта айтқанда, креативтілікті болашақ педагогтың кәсіби қызметінде оқу 
үдерісінің ажырамас бӛлігі ретінде қарастыра аламыз, ӛйткені болашақ педагогтың 
креативтілігін дамыту – инновациялық білім беру жағдайының басты, негізгі шарты 
болып табылады. Демек, болашақ педагогтің алдымен мынадай қажетті іскерлік 
дағдыларын қалыптастыру қажет. Ол үін проблемалық оқытуды әзірлеу ақпараттық-
коммуникациялық технологиялар негізінде бағалаудың заманауи әдістерін қолдану,
оқытудың әртүрлі формаларын, тәсілдерін, әдістері мен құралдарын қолдану аясында
ұйымдастыру бүгінгі күннің талабы болып отыр.