%збекстан республикасы жо№ары

Tema: T.Jumamuratovtin` balalar a`debiyatindag`i orni.
JOBASI:
1. T.Jumamuratovtin` o`miri ha`m do`retiwshiligi
2. Shayirdin` satiraliq qosiqlari
3. Shayirdin` ertek-poemalari
A`debiyatlar
1.I.Qurbanbaev Qaraqalpaq balalar a`debiyati tariyxinin` ocherkleri. No`kis 1988- j
2. S.Axmetov Qaraqalpaq poeziyasi No`kis 1988 j
3. XX a`sir Qaraqalpaq a`debiyati No`kis 2000 j
4. Qaraqalpaq a`debiyati N., 1979j
5. I.Qurbanbaev. Karaqalpaq balalar a`debiyati N., 1992-j
1-soraw. T.Jumamuratov 1915-jili Moynaq rayoninin` Aqda`r`ya awilinda tuwildi. Ol jeti jasqa shiqqanda a`kesi qaytis bolip, anasi menen qaladi. Ol da`slep eski mektepte, son` rus mektebinde oqiydi. Tashkent qalasina barip joqari oqiw orninda oqiydi. Awilina kelip mug`a`llim bolip isleydi. Moynaqtag`i G`Qizil baliqshiG` gazetasinin` redaktori boladi. Ol sonin` ala radio esittiriwde, respublikaliq gazetalarda isleydi 1954-jildan baslap Jaziwshilar awqaminin` ag`zasi. Bir neshe ret «Hu`rmet gramotalari» menen nagradlanadi. Respublikaliq Berdaq atindag`i ma`mleketlik siyliqtin` laureati boldi.
Xaliq shayiri T.Jumamuratov jas waqtinan baslap xaliq awizeki a`debiyatinan na`rlengen shayir. Ol xaliq da`stanlarin, erteklerin, qissalarin, qosiqlarin qizig`iwshiliq penen oqiydi ha`m tin`laydi. Ol xaliq do`retpelerin ha`m tuwisqan xaliqlar a`debiyatin oqiw, u`yreniw arqali sana-sezimin, oy-o`risin ken`eytedi. Ozindegi qosiq jaziwg`a bolg`an uqipliliqti arttiradi. Ol dun`ya a`debiyatinin` en` jaqsi shig`armalarinan na`rlenedi ha`m o`zi de sol shig`armalardin` ayirimlarin ana tiline awdarma isleydi. Bulardin` ba`ri shayirdin` shig`arma jaziwdag`i sheberligine unamli ta`sir jasaydi.
Moynaq rayoninda jasag`an T.Jumamuratov o`zinin` en` da`slepki shig`armalarin usi jerde jazdi. Onin` qosiqlari feletonlari, ocherkleri Myonaq rayoninan shig`atug`in «Qizil baliqshi» gazetalarinda basilip turdi. Ol 1950 jilg`a shekem rayonliq ko`lemdegi belgili jaziwshi boldi 1950 jillardin` basinan baslap Respublikaliq arenada tanila basladi.
T.Jumamuratov birinshi qosiqlar jiynag`i «Ju`rek muhabbati» 1956 jil/. Ko`lmi basilip, sheberligi jetilisip kiyatirg`an shayir ekenligin ko`rsetti, sebebi bul uristan burin qosiqlari baspa so`z betinde shig`ip turg`an shayirdin` birinshi toplami edi. Usi toplam shig`iwi menen ol ko`pshilik arasinda qizig`iwshiliq tuwdirdi. Shayirdin` usi toplamg`a kirgen lirikaliq ha`m yumor-satiraliq qosiqlari iqshamlig`i, ko`rkemligi menen qiziqtiradi. Ol qosiqlarinda qanday temani so`z etse de o`z oyin, sezimlerin ta`sirli etip oqiwshig`a jetkere aldi.
T.Jumamuratov o`z da`wirinin` jirshisi. Onin` lirikaliq qosiqlarinin` lirik qaharmanlari o`z zamanlaslari bolip esaplanadi. Turmista qanday o`zgeris bolsa, onin` shig`armalarinan orin aldi. Shayirdin` do`retiwshiliginin` turmis penen baylanisi rawajlanip atirg`anin onin` G`Menin` zamanlaslarimG` (1961j) toplamina kirgen shig`armalari da`lilleydi.
Shayirdin` «Da`wran juldizlari» toplamina (1962-jil) rubayatlari, qosiqlari ha`m awdarmalari kirgen. Usi jiynaqtag`i ko`pshilik rubayatlari ha`m qosiqlari ko`rkemligi jag`inan da, mazmuni jag`inan da biraz to`menirek jazilg`an.Tiykarinan alg`anda shayirdin` «Ka`ramatli tulg`a» toplamina kirgen qosiqlardin` ko`pshiligi derlik xaliqlar dosligi temasina arnalg`an.
Onin` «Tolqinda» qosiqlar toplamina (1970j) son`g`i jillari jazg`an qosiqlari menen awdarmalari engen. Bul kitabi ushin Berdaq atindag`i qaraqalpaq ma`mleketlik siyliqtin` laureati boldi. Shayirdin` bul toplaminda qisqa qatarlar menen sezimin`di silkindirgendey qosiqlar ko`plep ushirasadi.