91-mavzu. Tog‘ayli baliqlar sinfi. Tog‘ayli baliqlarning tuzilishi. Akulalar turkumi, tuzilishi, ko‘payishi va hayotiy jarayonlarining asosiy xususiyatlari. Tikanli akula va kit akula

---

1 
91-mavzu . Tog‘ayli baliqlar sinfi. Tog‘ayli baliqlarning tuzilishi. Akulalar turkumi, tuzilishi, ko‘payishi va hayotiy jarayonlarining asosiy 
xususiyatlari. Tikanli akula va kit akula.
 
Baliqlarning yashash muhitiga moslashishi. Turli suv havzalarida yashash sharoiti har xil bo‘ladi. Hatto bitta suv havzasin ing turli qismida ham 
sharoit bir xil bo‘lmaydi. Yashash sharoiti va oziq tarkibining xilma-xilligi, o‘zaro raqobat, dushmanlarning ko‘p bo‘lishi baliqlar tuzilishi va fe’l-
atvorining turlicha bo‘lis higa olib kelgan. Shuning uchun ham dengiz tubida yashovchi baliqlar sekin harakatlanadi, tanasi yassi bo‘lganidan yirtqich 
hayvonlar ularni sezmaydi.
Rang-barang korall riflari orasida hayot kechiradigan baliqlarning rangi ham xilma-xil va chiroyli bo‘ladi. Dengiz va okeanlarning juda chuqur 
joyida yashaydigan baliqlarning yog‘du taratadigan a’zolari bo‘ladi. Suvning yuza qismida, ayniqsa, ochiq dengizlarda yashaydigan baliqlarning 
muskullari va suzgichlari, xususan, dum suzgichi kuchli rivojlanganligidan ular tez suzadi. Gavdasining suyri shakli esa suzishni osonlashtiradi. 
Skeletining tuzilish xususiyatlariga ko‘ra baliqlar tog‘ayli va suyakli baliqlar sinfiga bo‘linadi.Tog‘ayli baliqlar sinfi. Tog‘ayli baliqlarning skeleti 
tog‘aydan iborat bo‘lib, jabra qopqoqlari va suzgich pufaklari bo‘lmaydi. Jabra yoriqlari 5–7 juft bo‘ladi. Tog‘ayli baliqlar akulalar va skatlar 
turkumini o‘z ichiga oladi. 
Tog'ayli baliqlar sinfi vakillari asosan dengiz va okeanlarda yashaydi.Tog'ayli baliqlarning tuzilishi ko'ppak akula misolida berilgan. 
Tashqi tuzulishiUning bo’yi 1 m ga boradi. Gavdasi uzunchoq. Boshining uchidaqazg'ichi bor. Boshining yon tomonlarida 5 juftdan jabra yoriqlari 
joylashgan. Ko'zlarining orqasida ikkita halqumga ochiladigansachratqichlari bo'ladi. Gavdaning ostki tomonida dumning oldidakloaka bor. Dum 
suzgich qanoti teng pallali bo'lmaydi, ya'ni ustkipallasi pastkisiga nisbatan katta bo'ladi. Bunday dum suzgich qanotigeteroserkal dum deyiladi. 
Gavdaning oldingi yon tomoniga gorizontaljoylashgan juft ko'krak suzgich qanoti, orqa qismining qorin tomonidaesa juft qorin suzgich qanoti 
joylashgan.Erkaklarining qorin suzgich qanotining bir qismi o'zgarib, kopulyativorganga aylangan. Orqasining keyingi tomonida ikkita toq orqa 
suzgichqanoti joylashgan. Qorin suzgich qanotining orqa tomonida toq orqa chiqaruvsuzgich qanoti bo'ladi. Og'iz teshigi boshning ostki tomonida 
ko'ndalangjoylashadi. Og'zining ustki tomonida bir juft burun teshigi bor.Epidermisi ko'p qavatli bo'lib, bir hujayrali bezlarga boy, chin teri tola
biriktiruvchi 
to'qimadan 
tuzilgan. 
Terisi 
plakoidtangacha 
bilan 
qoplangan.Bu 
tangacha 
plastinka 
shaklida 
chin 
teridajoylashgan.Tangachasuyakkayaqin dentin degan moddadan tuzilgan, konusi esa maxsus emal modda bilan qoplangan. Plakoid tangachalar 
jag'ga o'tar ekan, chin tishlarga aylanadi.Bosh bilan tananing ikki yon tomonida yon chiziq sezgi organi bor.