Mexanika (MD) fani bo’yicha asosiy tushinchalar va ta’riflar

1. 
   Mexanika (MD) fani bo’yicha asosiy tushinchalar va ta’riflar.
   

Mashinalarni loyihalashda ularning detallarini yengil, yetarli darajada mustahkam, yeyilishga chidamli, shakli oddiy, ishlatilishi qulay va xavfsiz, davlat standartlarida qo‘yilgan talablarga javob beradigan bo‘lishiga erishish zarur. Bunday detallarni loyihalash asoslarini «Mashina detallari» kursida o‘rganiladi. «Mashina detallari» kursi hisobiy konstruktorlik kurslarining birinchisi bo‘lib, bu kursda mashina va mexanizmlarni loyihalashning asoslari o‘rganiladi. Bir qancha detallardan tuzilgan mexanizmlar majmuidan iborat ma’lum ish bajarish uchun mo‘ljallangan vosita mashina deyiladi. Har bir mashina uch guruh: harakatlantiruvchi, ijro etuvchi va uzatuvchi mexanizmlardan tuzilgan. Har qanday mashina (mexanizm) detallardan tuziladi. Mashinaning yig‘ish operatsiyasiz tayyorlangan qismi detal deyiladi. Detal bir xil materialdan tayyorlanadi. Detallar sodda (gayka, shponka va sh.k.) yoki murakkab (tirsakli val, reduktor korpusi, stanok staninasi va sh.k.) bo‘ladi. Detallar qisman yoki to‘laligicha uzellarga birlashadi.
Uzel tugallangan yig‘ma birlik bo‘lib, ular umumiy funksional vazifali bir qator detallardan yig‘ilgan bo‘ladi. Masalan, dumalash podshipnigi, mufta, reduktor. Murakkab uzellar bir necha sodda uzellardan tuzilgan bo‘lishi mumkin. Masalan, reduktor tarkibida bir necha podshipnik, tishli g‘ildiraklar o‘rnatilgan vallar bo‘lishi mumkin. Demak, mashina – uzellardan, uzellar esa detallardan tuzilgan
bo‘ladi. Ko‘plab detal va uzellar orasida deyarli hamma mashinalarda
uchraydigan umumiy vazifali detallar bo‘ladi. Umumiy vazifali detallar
«Mashina detallari» kursida o‘rganiladi. Maxsus vazifali detallar  porshen, tirsakli val va sh.k. lar maxsus kurslarda o‘rganiladi.
«Mashina detallari» kursida o‘rganiladigan umumiy vazifali detallar
quyidagi guruhlarga ajratiladi: