' G. P. Xomchenko, I. G. Xomchenko
) azot; 5) vodorod peroksid
Download 6.95 Mb. Pdf ko'rish
|
4) azot; 5) vodorod peroksid; 6
8
6
B) 2, 3, 4, 6
8
8
D) 1, 3, 4, 5, 6
8
6
6 . Perxlorat kislotaning neclia molida 4 mol kislorod atomi mavjud? A) 1 B) 2 C) 3 D ) 4 E) 5 7. Oksidlanish darajasi + 4 bo'lgan /^-element atomida qolgan valent elektroni soni ikkita bo'lsa, uning minimal va maksimal oksidlanish darajasini toping. A) - 1 , +7 B) - 2 , + 6
C) - 3 , +5 D ) - 4 , + 4 E) + 2 , + 6
8 . Davriy sistemadagi 3-davr elementlari qatorida o ‘ngdan chap tomonga o'tishda ularning qaysi xususiyatlari kamayib boradi? 1) ionlanish potensiali; 2) valent elektronlar soni; 3) atom radiusi; 4) protonlar soni; 5) neytronlar soni; 6
pog'onachalar soni; 7) elektronga moyillik; 8
darajasining maksimal musbat qiymati. A) 1, 2, 4, 6
8
6
D) 1, 3, 5, 6
8
8
.< 9. Oksidlanish darajasi - 3 bo'lgan elementdagi elektronlar soni protonlar sonidan 42 ta ortiq bo'lgan elem entning atom massasini toping. A) 89 В) 56~ C) 75 D ) 77 E) 96 10. Quyida keltirilgan molekulalardagi (juft) bog'lar soni qatorini toping. 1) kaliy gidrofosfat; 2) am m oniy sulfat; 3) tem ir (II) fosfat; 4) kaliy permanganat; 5) ammoniy bixromat; 6
asetat; 7) kalsiy ortofosfat. A) 7, 6
C) 6
D) 1, 3, 4 E) 2, 4, 7, 6
juftlashmagan elektronlari soni bir xil? 1) kaliy; 2) kremniy; 3) ftor; 4) kislorod; 5) vodorod; 6
A) 2, 4, 5, 6
B) 1, 2, 5, 6
D ) 1, 3, 5, 6
E) 1, 2, 5, 6
elementlari quyidagi xossalari asosida qaysi ketma-ketlikda joylashgan? 1) A oksidning asosli xossasi В elementnikidan kuchliroq; 2) С elementning qaytaruvchilik xossasi В elementnikidan kuchliroq. А) А, В,
С В) В,
А, С С) А, С, В
В,
В 13. Oksidlanish darajasi +2 bo'lgan qaysi elementning elektron konfiguratsiyasining oxiri ...4s°3d 4
A) Mis B) Xrom C) Temir D ) Marganes E) Vanadiy 14.
Radioaktiv yem irilish jarayonida 2ggRa izotopidan izotopi hosil b o isa , yadrodan qaysi zarracha ajralib chiqqan? A) ikkita neytron B) alfa zarracha C) ikkita proton D) beta zarracha va alfa zarracha E) pozitron 15.
Quyida keltirilgan qatorlarning qaysi birida molekulaning qutblilik darajasi kamayib boradi? A) vodorod xlorid, fosfin, vodorod suifid, silan; B) silan, fosfin, vodorod suifid, vodorod xlorid; C) vodorod xlorid, vodorod suifid, fosfin, silan; D ) fosfin, vodorod suifid, silan, vodorod xlorid; E) vodorod suifid, fosfin, silan, vodorod xlorid. 16.
Quyidagi moddalar orasidan molekular kristall panjaraga ega bo‘lganlarini tanlang: 1) oltingugurt (IV) oksid; 2) osh tuzi; 3) vodorod xlorid; 4) kislorod; 5) grafit; 6
A) 1, 2, 3, 5, 6
В) 1, 2, 4, 6
C) 2, 3, 4, 6
D ) 3, 4, 5, 6
E) 1, 3, 4, 6
17.
В
o ‘zaro hosil qilgan birikmasi suvda to ‘liq gidrolizga uchraydi. Shu reaksiyada hosil b o iga n gaz modda BH^ning tarkibida 94,12% vodorod b o isa , A ning atom massasini toping. A) 27 B) 40 C) 45 D ) 52 E) 65 18.
Quyidasgi juftlar orasida hosil b o ig a n m olekulalardagi kimyoviy b o g ia n ish hosil qiluvchi um um iy elektron juft biridan ikkinchisiga mutlaqo siljimaganini toping: 1) u g lerod -v o d o rod ; 2) u g lerod -k rem n iy; 3) u g lero d - oltingugurt; 4) kislorod-ftor; 5) kalsiy-vodorod; 6
ftor; 7) kislorod-vodorod; 8
A) 3, 8
B) 7, 2 C) 3, 7 D) 6
E) 3, 5 19.
Quyidagi zarrachalarning qaysilarida elektron konfiguratsiya ...3s23pb bilan tugallanadi? 1) xlor; 2) argon; 3) kaliy ioni; 4) neon; 5) kalsiy ioni; 6
xlor anioni; 7) gipoxlorit kislotasidagi xlor atomi. A) 1; 5; 6
6
6
6
6
I V Q I S M KIMYO DAN MASALALAR VA ULARNING YECHIMLARI 32 — G. P. Xomchenko va boshq. UMUMIY KIMYO 1. KIM YONING ASOSIY TU SHU NCHA VA QONUNLARI M ol. Molyar massa M o l y a r m a s s a — bu modda massasining modda miqdo- riga b o‘lgan nisbatidir, ya’ni bunda M (X ) — X m o d d a n in g m oly ar m assasi; m (X ) — X m oddaning massasi: n(X) — X moddaning miqdori. Molyar m assaning SI birligi — k g /m o l, lekin odatda g /m o l birligi qo'llaniladi. Massa birligi — g, kg. Modda miqdorining SI birligi — mol. 1.1.
Massasi 10,8 g b o ig a n metall namunasida aluminiy moddasining qanday miqdori bor? Yechish. Aluminiyning molyar massasi quyidagini tashkil qiladi: M(A1) = 27 g/m ol. ( 1
1
'”(A|)
, . 10,8 , л „
" ( A1) = Щ м ) ' " ( A1) = ~ЎГ mo1 = ° ’4 m o l‘ 1.2.
Massasi 12 g b oig a n oltingugurt (VI) oksidda qancha miqdor modda bor? Yechish. Oltingugurt (VI) oksidning molyar massasi: M ( S O , ) = M( S ) + 3 M ( 0 ) ; M ( S 0 3) = (3 2 + 3 • 16) g/m ol = 80 g/m ol, bunda M(S) va M(O) — atomar oltingugurt va kislorodning molyar massalari. Oltingugurt (VI) oksid moddasining miqdorini aniqlaymiz: * Bu va b undan keyingi misollarda birlik belgisi qiymatni belgilovchi sondan keyin, hisoblash oxirida, shuningdek barcha oraliq hisoblashlardan keyin (qabul q ilin g a n s la n d a r l g a m u v o f iq ) q o 'y ila d i. K im y o d a n o ' q u v a d a b iy o ti a r id a quyidagicha yozish h am uchraydi:
, 8g
«(Al) = j Л(А1)= 2 7 g / mol = 0 ’4 moL «(s ° 3) = 'm sO ii ’ "(SO,) = Ц mol = 0,15 mol. 1.3. 0,25 mol miqdordagi moddada natriy karbonat massasini aniqlang. Yechish. Natriy karbonatning molyar massasi: M( N a,C O ,) = 2M (N a) + M (C ) + 3 M (0 ); A /(N a ,C 0 3) = (2 • 23 + 12 + 3 • 16) g/m ol = 106 g/m ol. N a 2
/n(Na,CO_,) = /i(N a 2
M (N a 2
/w(Na,CO,) = 0,25 • 106 g = 26,5. 1.4. Massasi 12,8 g bo'lgan molekular bromdagi Br, brom moddasining miqdorini aniqlang. Javobi: 0,08 mol. 1.5. Miqdori 0,6 mol bo'lgan moddadagi natriy yodid NaJ massasini aniqlang. Javobi: 90 g. 1 .6 . M assasi 22 g b o'lgan tem ir (II) sulfidda atom ar oltingugurt moddasidan qancha miqdorda bor? Yechish: Tem ir ( II) suifid FeS ning molyar massasi 8 8
g /m o l. FeS moddasining miqdorini aniqlaymiz: « ( F e S ) = М ( У е ! ) ; « ( F e S ) = § m o 1 = ° ’2 5 m o L Temir (II) sulfidning oddiy formulasidan atomar oltingugurt moddasining miqdori suifid moddasining miqdoriga tengligi kelib chiqadi, ya’ni a?(S) = n{FeS); /?(S) = 0,25 mol. 1.7. Massasi 40,4 g boigan natriy tetraborat N a 2
7
2
yod moddasining miqdorini aniqlaymiz: ' я ( Ь ) /T s 50,8
, "(b) = W(h) ; "(b) = 254 m o 1
= 0 , 2
mt)1- Yodning struktura birliklari sonini (berilgan misolda — mole- kulalarini) Avogadro doimiysi — NA dan foydalanib aniqlash mumkin: 499
bunda N (I2) — yod (molekulalari)ning struktura birliklari soni N a = 6,02 : 10 23
Binobarin, yV(I2) = 0,2 ■ 6,02 ■ 10 23
1.9. Massasi 155 g boigan tetrafosfor — P 4
atomi bor? Javobi: 3 • 1024. 1.10. Oltingugurt (IV) oksidning qanday miqdorida oltingugurt massasi 24 g b oigan pirit (FeS2) dagidek miqdorda boiadi? Javobi: 0,4 mol. Kimyoviy formulalar bo‘yicha hisoblash. M assa ulushi M o d d a n i n g m a s s a u l u s h i — sistemadagi berilgan moddaning massasi barcha sistemaning massasiga boigan nisbatidir, ya’ni < o ( X ) = ^ , ( 1
2
1
olamiz, ya’ni /?(CaC2) = 1
m(CaC2) = n(CaC2) • M (C aC,); m ( CaC2) = 1 • 64 g = 64 g ga teng boiadi. Kalsiy karbid CaC2formulasidan atomar uglerod moddasining miqdori CaC 2
ko'rinib turibdi, ya’ni * Bu yerda va keyingi hisoblashlardan co(X) qiymatlari faqat ulushlarda qo'llaniladi. Masalalar shartida massa ulushi ulushlarda ham, shuningdek foizlarda ham beriladi. /j(C) = 2/?(CaC2); n (C ) = 2 mol. Uglerod massasini aniqlaymiz: m { С) = n{С) ■ M {С); т ( С) = 2 ■ 12 g = 24 g. Karbiddagi uglerodning massa ulushini topamiz: /«(C)
24 “ (S) = ^ k t ) : = S = ° - 375 v ° ki 37’5 % -
2
7
1.13.
Bariy digidrat xlorid BaCI 2
suvining massa ulushini aniqlang. Javobi: 14,75%. 1.14.
A m m ofosn in g m ineral o ‘g ‘iti tarkibida am m oniy gidrofosfat N H 4
2
4
(N H 4
2
4
8
4
2
4
2
4
2
4
2
4
2
4
2
4
2
4 2 4' M ( N H 4H 2P 0 4) aj(NH 4
2
, (K m , H p n , _ /»i(NH 4)2HPQ4] /7 [(N H
4)2H P 0 4| A/[(NH
4bH P0 4] ’ aj[(NH 4
2
4
2
HjflM) = 2
7
4
2
0
2
2
к mol bo‘ladi. Azot massasini topamiz: m(N) = «(N ) ■ M(N); m(N) = 1,72 • 14 g = 24,1 g. Ammofosdagi azotning massa ulushini aniqlaymiz: “ < N ) = ^ S S ) I c o = ( N ) = | b I = 0,12 yoki 12%. 1.15. Xromit temirtoshi namunasi tarkibida F e(C r0 2) 2
(massa ulushi 94%) va M g(C r0 2) 2
(massa ulushi 6
kg boigan xromit temirtoshi tarkibidagi xromning massasini toping. Javobi: 234 kg. 1.16. Tarkibida argentit Ag2S minerali b oigan 25 g massa tog‘ jinsi namunasidan massasi 5,4 g b oigan kumush ajratib olingan. Namunadagi argentitning massa ulushini aniqlang. Javobi: 24,8%. 1.17. Massasi 500 g b o iga n marganes (III) oksid va marganes (IV) oksid aralashmasidan qancha massa marganes olish mumkin b o ia d i? A ralash m ad agi M n 2
3
2
1.18. Ba’zi bir metall oksidi tarkibini Me 2
3
36 о
/7(°) = ШО) ; "(° )= Itr = 2 ’ 25 m o L
7
0
2
mol = 0,75 mol. 0,75 mol — massasi 76,5 g b oigan oksid namunasidagi oksid moddasining miqdori. 502
|
ma'muriyatiga murojaat qiling