& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

2. Maxset ra`wishi is-ha`rekettin` isleniwin bildiredi. Maxser ra`wishi nege? ne ushιn? qanday maxset penen degen sorawlarg`a juwap beredi.
Maxset ra`wishinin` ma`nisin arnap, a`deyi, jorta, jortag`a, qasaqana, jay, jaysha, basqa, esheyin, tegin, qastan, birqastan, t.b. so`zler bildiredi. Mιs: Ol u`y-ishine arnap jazιptι. Olar azang`a shekem qashιrmay saqla dep qasaqana o`zime tapsιrdι.
Sebep ha`m maxset ra`wishleri ga`pte pιsιqlawιsh xιzmetinde keledi.
Sinonim ra`wishler.
Ra`wishler,tiykarιnan,is ha`reket ha`m belginin` belgisin bildiretug`ιn so`z shaqabι.Al,belginin` belgisin bildirip kelgende,tiykarg`ι ma`nini salιstιrιp yamasa ku`sheytip ko`rsetedi,tiykarg`ι ma`nige ta`sirlilik,ko`rkemlik tu`s beredi.
Bunday stillik o`zgesheliklerdin` beriliwinde sinonim ha`m antonim ra`wishler stillik qural retinde qollanιladι.
Sιrtqι ko`rinisi ha`r-tu`rli, ma`nileri bir-birine jaqιn ra`wishlerge sinonim ra`wishler delinedi.
Ra`wishtin` sinonimlik qatarlarι tildin` ko`rkemliligin,ιqshamlιlιg`ιn arttιrιwda u`lken a`hmiyetke iye.Sebebi so`ylewshi o`z pikirin ta`sirli,ko`rkem etip bildiriwde bir pu`tin sintaksislik tekste yamasa qatar kelgen ga`plerde bir so`zdi qaytalay bermey,sol so`zge jaqιn,ma`niles bolg`an ekinshi bir so`zdi qollanadι.Mιsalι:Ol shaqqan-shaqqan ju`rdi degen ga`ptegi shaqqan-shaqqan so`zin teksttin` son`g`ι ga`plerinde qaytalamay,sog`an ma`niles,ekinshi bir sinonimlik qatarlardι qollanιwg`a boladι:tez-tez ju`rdi,qattι-qattι ju`rdi,jιldam-jιldam ju`rdi,shalt-shalt ju`rdi, t.b.
Sinonim ra`wishlerdi barlιq jag`dayda birinin` ornιna birin almastιrιp qollana beriwge bolmaydι.Mιsalι:O`simliklerdin` bul tu`ri U`stirtte ju`da` (ku`ta`) ken` taralg`an dep aytιwg`a boladι da,al en` ken` (dιm ken`) dep aytιw da`slepkisine qarag`anda stillik jaqtan uyqasιmlι bolmaydι.Sonlιqtan sinonim ra`wishlerdi qollanιwda teksttin` mazmunιna qarap,sheberlik penen paydalanιw kerek.
Antonim ra`wishler.
Ma`nileri bir-birine qarama-qarsι qollanιlatug`ιn ra`wishlerge antonim ra`wishler delinedi.
Antonim ra`wishler: joqarι-to`men,erte-kesh,arman-berman,uzaq-jaqιn,uzaqlaw-jaqιnlaw,az-ko`p,tez-a`ste,azlap-ko`plep,azlaw-ko`plew,ku`ndiz-tu`nde,alda-artta,t.b.
Ra`wishlerdin` ha`mme tu`ri antonimlik ma`nide qollanιla bermeydi.Is ha`rekttin` waqιt,orιn,sιn,mug`dar da`rejesin bildiretug`ιn ra`wishler antonimlik ma`nide qollanιladι.Mιsalι:bu`gin-erten`,azanda-keshte,(waqιt) joqarι-to`men,alg`a-artqa,biyikte-pa`ste (orιn); tez-a`ste,jιldam-aqιrιn(sιn); az-ko`p,uzaq-jaqιn (mug`dar).t.b.
Ma`nileri qarama-qarsι bolg`an erteli-kesh,azlι-ko`pli,arman-berman,a`ri-beri,anda-mιnda,ersili-qarsιlι,azanlι-kesh,bu`gin-erten` t.b.sιyaqlι juplasιp qollanιlg`an ra`wishler antonimlik qatarlardι du`ze almaydι.Onday ra`wishler antonimlik ma`nidegi jup ra`wish boladι.