4. Do`rendi ra`wishler waqιt, orιn ma`nili atlιqlarg`a barιs, shιg`ιs, orιn sepliginin` qosιmtalarι jalg`anιwι arqalι da jasaladι. bul qosιmtalar o`zlerinin` da`slepki ma`nisinen pu`tkilley uzaqlasιp, sol so`zlerden ajιratιwg`a bolmaytug`ιn da`rejede qa`liplesip ketken. Sonlιqtan olar tu`bir ra`wishler sιyaqlι ma`nili bo`leklerge (morfemalarg`a) bo`linbeydi. Mιs: qιsta, jazda, keshte, tu`nde, bha`rde, uzaqtan, uzaqta, uzaqqa, azanda, ku`nde, jιlda, tu`ste, t.b.
Ra`wishtin so`zlerdin` qosιlιwι arqalι jasalιwι .
Ra`wishler so`zlerdin` qosιlιsιwι arqalι da jasaladι.So`zlerdin` qosιlιsιw arqalι jasalg`an tu`ri qospa ra`wishlerdi jasaydι. Ra`wishtin` so`zlerdin` qosιlιsιwι arqalι jasalιwι to`mendegishe:
Ra`wishler eki so`zdin`birigip qosιlιsιwι arqalι jasaladι.Mιsalι:bu`gin(shιg`ιsι:bul-ku`n),bιyιl(shιg`ιsι:bul-jιl),baspu`kil,birotala,jayparaxat,biraz,bilego`re,eleberin,birtaay,t.b.
2.So`zlerdin` dizbeklesip qosιlιsιwι arqalι jasaladι:
a) bul,sol,ol,ha`r almasιqlarι menen basqa atawιsh so`zlerdin` dizbeklesip qosιlιsιwι arqalι:bul jerde,bul waqta,ana jerde,ha`r jerde,ha`r jaqta,ha`r ku`ni,sol zamatta,sol waqtasol ma`ha`lde,sol gezde,sol ku`ni,ol jaqta,ha`mme waqιt,ha`mme jaq,.t.b.
b) belgisizlik ma`ni beriwshi bir so`zi menen atawιsh so`zlerdin` dizbeklesiwi arqalι:bir ku`ni,bir waqta,bir gezde,bir zamanda,bir jola,bir saparι,bir jerde,bir jaqta,t.b.
d) bolιmsιzlιq ma`ni beriwshi hesh so`zi menen atawιsh so`zlerdin` dizbeklesiwi arqalι: hesh waqta, hesh jaqqa, hesh jerde, hesh jaqta, t.b.
e) eki rawishtin` ha`m basqa da rawish penen atawιsh so`lerdin` dizbeklesiwi arqalι: tez ku`nde, ku`n uzaqqa, ku`ni keshe, ku`ni bu`gin, tan` erten`, tez arada, ku`n ara, uzaq ku`nge, jaqιn arada, t.b.
3. Eki rawishtin` ha`m basqa da rawishlik ma`ni beriwshi so`zlerdin` juplasιwιnan jasaladι. Mιsalι: bu`gin erten`, tez-tez, shaqqan-shaqqan, az-azdan, o`z-o`zinen, tez-tezden, kem-kemnen, a`ste-a`ste, qayta-qayta, ku`nde-ku`nde, erteli-kesh, ku`ni-tu`ni, qattι-qattι, birim-birim, qolma-qol, birme-bir, betpe-bet, ara-tura, ko`re-sala
Do'stlaringiz bilan baham: |