Da`nekerlerdin` tu`rleri
Da`nekerler ga`ptegi ma`nisi ha`m sintaksislik xιzmetine qaray dizbeklewshi da`nekerler ha`m bag`ιndιrιwshι da`nekerler bolιp eki toparg`a bo`linedi.
Dizbeklewshi da`nekerler-jay ga`plerdegi birgelikli ag`zalardι ha`m dizbekli qospa ga`ptin` quramιndag`ι jay ga`plerdi bir-biri menen baylanιstιrιw ushιn qollanιladι. dizbeklewshi da`nekerler to`rt tu`rge bo`linedi.
1. biriktiriwshi da`nekerler : ha`m ,ja`ne,tag`ι, menen,da,de,ta,te,penen,benen,al h.t.b da`nekerler birgelikli ag`zalardι ha`m qospa ga`ptin` quramιndag`ι jay ga`plerdi o`z ara ten` ma`nide baylanιstιradι.
2. qarsιlas da`nekerler: biraq. Lekin, al, birak ta, sonda da, so`ytse de, degen menen, h.t.b bul da`nekerler birgelikli ag`zalardι ha`m qospa ga`plerdegi jay ga`plerdi qarama karsι ma`nide baylanιstιradι.
3. Awιspalι da`nekerler: ya, yaki, yamasa, bolmasa, ya bolmasa, ne, a`lle, meyli h.t.b bular birgelikli ag`zalardι ha`m qospa ga`ptin` jay ga`plerin awιspalι ma`nide baylanιstιradι.
4.Gezekles da`nekerler: ga`,ga`hi,ga`de,geyde, bir,birese,birde,bazda,a`ri,h.t.b da`nekerleri is ha`reket, waqιyalardιn` isleniwinin` gezeklesligin bildiredi.
2. Bag`ιndιrιwshι da`nekerler
Bag`ιndιrιwshι da`nekerler bag`ιnιn`qιlι qospa ga`ptin` quramιndag`ι jay ga`plerdi bir-biri menen baylanιstιrιw ushιn qollanιladι.
Bag`ιndιrιwshι da`nekerler jay ga`plerdi baylanιstιrιw ma`nisine ha`m xιzmetine qaray to`mendegi tu`rlerge bo`linedi.
1. Sebep da`nekerleri: sebebi, o`ytkeni, nege desen`, nege degende Bul da`nekerler baylanιstιrιp kelgen jay ga`plerdin` arasιndag`ι is-xa`reket, waqιyalardιn` isleniw ya islenbew sebebin bildiredi. Mιsalι:Bala soqpaq penen u`yler ta`repke qaray juwιrιp ketti, sebebi ol avtolavkanιn` kiyatιrg`anιn xabarlag`ιsι keldi.
Do'stlaringiz bilan baham: |