0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik
o'tkazdi? 6. Olloqulixon amalga oshirgan bunyodkorlik ishlari haqida nimalarni
Download 248 Kb. Pdf ko'rish
|
8-sinf-O\'zbekiston tarixi-2019
- Bu sahifa navigatsiya:
- 25- §. Xiva xonligida davlat boshqaruvi Xonlik hududi va aholisi
o'tkazdi?
6. Olloqulixon amalga oshirgan bunyodkorlik ishlari haqida nimalarni bilib oldingiz? esa Atrek daryosi (hozirgi Eron va Turkmanistondagi daryo, uzunligi 669 km, Kaspiy dengiziga quyiladi) hamda Saraxs (Turkmanistondagi shahar) atrofigacha bo!lgan hududlarni o‘z ichiga olar edi. 25- §. Xiva xonligida davlat boshqaruvi Xonlik hududi va aholisi Xiva xonligi tashkil topgan davrda uning hu dudi katta bo‘lmagan. Xonlik g ‘arbda Kaspiy dengizi, shimolda Orol dengizi havzasi, janubda 9 0 XIX asrning butun birinchi yarmi davomida xonlik hududi harbiy harakatlar natijasida tobora kengaytirilib borildi va shu asrning 40-yillarida uning hududi 19 ming km2 ni tashkil etdi. Xonlik qo- zoq juzlari, Eron va Buxoro amirligi bilan chegaradosh bo‘ldi. Ayni paytda, XVIII asrdan boshlab Rossiya chegarasining janubga siljib borishi natijasida ikki davlat chegaralari yaqinlashdi. Xonlik aho- lisining umumiy soni 800 ming kishiga yaqin edi. Uning 65 foizini o‘zbeklar, 26 foizini turkmanlar, qolgan qismini esa qoraqalpoqlar, qozoqlar, qisman arablar tashkil etardi. Bu raqamlar qat’iy bo‘lmagan. Chunki xonlik hududining kengayib borishi bilan aholi soni ham ortib bordi. Poytaxt Xiva shahrida 20 mingdan ortiq aholi yashagan. Xonlikning butun hududi urug‘-qabila tamoyili asosida taqsim- langan. Xususan, Abulg‘oziy Bahodirxon ko!chib kelgan 32 ta o‘zbek qabilalarini 4 ta guruhga bo‘ldi. Bular: Uyg‘ur— nayman, qo‘ng‘irot— qiyot. nukuz-mang‘it, qang‘li-qipchoq. Bo‘lish chog'ida qabilalarning urf-odatlari, turmush tarzi va qa- rindoshlik aloqalari hamda joylashgan yeri hisobga olindi. Har bir qabilani inoq boshqargan. Har bir qabilaviy guruhdan 4 nafar kishi eng yuqori davlat lavozimlariga tayinlangan. Xon inoqlar orqali qabi- lalar hayotiga tegishli masalalami hal qilardi. Inoqlar xonning eng yaqin maslahatchisi sifatida saroyda istiqomat qilganlar. Xonlik hududi 23 ta ma’muriy birlikka bo‘lingan. Shundan 20 tasi beklik (viloyat), 2 tasi noiblik edi. Yigirma uchinchisi esa poy taxt Xiva shahri va uning atrofidagi hududlar edi. Viloyatlar esa shahar va masjid qavmlariga bo‘lingan. Boshqaruvning eng quyi ma’muriy birligi masjid qavmlari (qishloq) deb atalgan. Viloyatlarni beklax, noibliklarni noiblar, shaharlarni hokimlar va masjid qavmlarini esa oqsoqollar boshqarishgan. Oqsoqollar masjid qavmlari tomonidan saylangan va xon tomonidan tasdiqlangan. Qolgan ma’muriy birliklar boshliqlari - beklar, noiblar va hokimlar xon tomonidan tayinlangan. Xiva va uning atrofidagi hududlarni xonning o‘zi boshqargan. Xiva xonligi ham Buxoro amirligi singari mutlaq monarxiya edi. Oliy hukmdor - xon davlat boshlig‘i sanalardi. Xiva xonligi mutlaq monarxiya bo!lsa-da, Buxoro amirligidan farqli o‘laroq xonlikda, av- valgi mavzularda ta’kidlanganidek, Oliy va Kichik Kengashlar faoliyat Download 248 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling