0 ‘zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim yazirligi
Download 387.12 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- N k om iv norali T D P U ktb’bxcnasl 3-ISH . CHO‘G‘LANMA ELEKTR LAMPASINING
- Qurilmaning tavsifi
- O ichash va hisoblashlar 1-raashq. Cho‘g‘lanma iampaning yorug‘lik kuchini aniqiash. Ushbu mashq uch usulda bajarilishi mumkin: i-usul.
- 4 -iS H . SHISHA PRIZMANING S1NDIRISH KO‘RSATKICHINI ANIQLASH
b \ sra b, sin F„, sm 1. b \ b, F , 2 . b' 2 b 2 F, 3, b \ b, F, Fokus masofasini aniqlashning ham m a usullar uchun labaroto- riyada EH M da hisoblashning tayyor dasturlari bor. Adabiyotlar 1. 12-bob, 286-291-betlar; 2. 179—183-betlar; 3-bob, 47—53- betlar; 7. 389—392-betlar: 8. 381—389-betlar; 9. 8—9-betlar. N k om iv norali T D P U kt'b’bxcnasl 3-ISH . CHO‘G‘LANMA ELEKTR LAMPASINING YORUG‘LIK KUCHINI VA SOLISHTIRMA QUVVATINI FOTOMETRIK USULDA AN1QLASH Yorug'lik o'zi bilan energiya oiib yuradigan materiya ekanligi bizga m a’lum. Yorug'lik biror jismga (ko'z, fotoelement voki fotop- lastinka) tushganda, jisrnni tashkil qilgan atom lar bilan o'zaro ta ’sirlashadi va tushgan yom g‘lik energiyasi o ‘zaro ta ’sir natijasida boshqa xil energiyalarga (mexanik, issiqlik, kimyoviy, elektr va boshqa) aylanadi. Jismning harorati oshirib borilsa, u jism ning o ‘zi yorug'lik manbayiga aylanishi mumkin. Yorug'lik manbalari asosan ikki xilda bo'ladi. !. Tabiiy yorug/lik manbayi — Quyoshdir, Quyosh yorug‘ligining tarkibi murakkabdir va u spektrlarga ajraladi. H ar bir spektrga tegishli todqin uzunliklari (intervali) mayjud. 2. Inson tom onidan hosii qilingan yom giik manbayining eng ko‘p tarqalgani cbo'gManma elektr lampalaridir. C ho‘g‘lanma elektr lampalari tuzilishi jihatidan turlicha bo'lib. ularning ham o'ziga xos spektrlari mavjud. Y orugdikni seza oluvchi qabui q ilgichlar (k o ‘z, fotoele- mentlar, fotoplastinka va boshqalar)ning turli spektrlarga sezgidigi turlichadir. M asalan, ko‘zning quyosh n u n spektrining o ‘rta qismiga, y a’ni ?w=555 nm todqin uzunligiga ega yorugdikda sez- girligi eng kattadir. Optikaning yorugdik energiyasini oMchaydigan bo'iimi fotomet- riya deb ataladi. Fotometrik odchashlarda ko‘pincha nurlanishning, ya’ni yoruglikning m a’lum qismi (1=400 nmdan — 750 nmgacha) ishlatiladi va optikaning taraqqiyotida yorugdikning ushbu qismi uchun qabui qilgich sifatida ko'z ishlatiladi. Yorug'iikning ko z ko'radigan qismini bundan keyin yorug'lik nurlanishi deymiz va uni tavsiflash uchun yorug'lik oqimining nurlanishi yoki qisqacha yorug'lik oqimi tushunchasini kiritam iz. Y orug'lik manbayini 18 tavsiflovchi asosiy fotom etrik kattaliklar yorug‘lik oqirni (Ф ), yoritilganlik (E ), yorugiik kuchi (I) va boshqalarlir. Bu yerda keltirilgan kattaliklarning barchasi yorug‘lik oqimi yordamida tushuntiriiadi. Y orugiik manbayi - y o ru g iik sochib turgan jism, odatda, m alum sirtga, ya’ni olcham ga ega. Masalan, elektr cho‘g1anma larnpa manbayini nuqtaviy manba deb olsa bo‘ladi. Buning uchun yorugiik manbayini olcham lari shu qadar kichik bolsinki, undan biror masofada tarqalayotgan to lq in sirtini sferik sirt deb hisoblash mumkin bolsin. Bunday yorugiik manbayi odatda nuqtaviy manba deyiladi. Nuqtaviy manbalar hamma tomonlarga bir xilda (tekis) yorugiik nurini sochadi. Quyosh nurini ham nuqtaviy manbadan keladi, deymiz. Sababi, Quyosh o lch am i Quyosh - Yer orasidagi masofadan juda ham kichikdir. Endi yuqorida aytilgan fotometrik kattalikiarni ta'riflaymiz. 1. Y orugiik oqimi (Ф) - birlik vaqtda yorugiik manbayining nurlanishi bolib, u energiya miqdorida olchanadigan kattalikdir: Ф = ^ t y — yorugiik energiya miqdori. Yorugiik oqimining Si sistemasidagi birligi lyumen (1m). energetik birligi - Vatt. Agar yorugiik manbayi nuqtaviy b o lsa, u holda hamma tom onga yorugiik tekis sochiladi va natijada nuqtaviy manbaning yorugiik oqimi istalgan yo‘nalish uchun doimiydir. 2. Fazoviv burchak birligiga to ‘g‘ri keigan yorug‘iik oqimi kattaligi yorugiik kuchi deyiladi. (O Yorugiik kuchining SI sistemasidagi birligi kandela (kd) (1 kandela taxminan i shamga teng). I kd 1 im /str Fazoviy burchak quyidagicha aniqlanadi: nuqtaviy yorugiik manbayini R radiusga teng b o lg an sferik sirt biian o lay m iz (3.1- shakl). So'ngra markazi nuqtaviy manbada bo‘lgan konusni chizamiz va bu konus sirt biian o ‘ralgan sferaning qismi fazoviy burchak 19 со — deb ataladi va quyidagicha ifodalanadi: (0 = —гг = — T = \s tr R 2 1 m2 (.str — steradian) 1 steradian shunday fazoviy burchakki, u sferada sfera radiusining kvadratiga teng yuzani kesadi. T o‘lqin sirti R radiusli sferaning to ‘iiq sirtiga to ‘g ‘ri kelsin. Sfera- ning sirti S = 4nR2 bo‘lsa, to ‘liq fazoviy burchak (Q): 4 k R2 R2 = Лл ga teng. Yuzaning yoritilganligi ( E) bir birlik sirtga tushgan vorug'likning oqimi bilan o‘lchanadi. Tajribalar shuni ko'rsatadiki, biror sirtning yoritilganligi yorug'lik kuchiga va yorug‘lik manbayi bilan yoritilayotgan sirt orasidagi masofaga bog‘liq Ф 1 ( 0 I So l S cos a i s S S R: " s R2 ~ R2 (3.2) 3.1-shakldan ko‘ri.nadiki Z a — So, va S sirtlar orasidagi burchak b o ‘lib, boshqacha aytganda shu sirtlarga (yuzalarga) o ‘tkazilgan perpendikulyarlar orasidagi burchakdir. Bu esa tushish burchagidir. 20 Shunday qilib, yoritilganlik yorugMik kuchiga to 'g 'ri va oraliq masofaning kvadratiga teskari proporsionaldir. Agarda yorugMik yuzaga tik tushsa, ( of =0 ) u holda yoritilganlik £ = f (33) b o 'la d i. Y o ritilg a n lik n in g SI s is te m a s id a g i b irlig i lyuks Ilk = llm /lm 2, energetik birligi vatt/m 2. Ishni bajarisli tartibi Ishni hajarishdan maqsad, fotometriyaning ob’ektiv usullaridan birini o'zlashtirishdir. Ish asosan ikki qismdan iborat: 1. Cho'gManma elektr lampasining yorugMik kuchini fotometrik usulda aniqlash. 2. Cho£g‘lanma elektr lampasining solishtirma quw atini aniqlash. Agar yorugMik kuchlari h va h b o ‘lgan ikkita yorug'lik manbayi berilgan b o ‘lib, tekshirilayotgan yuzada b ir xil yoritilganlik (£] = Eu) hosil qilsa va m aydoncha bilan m anbalar orasidagi masofalar R> va R? bo'Isa, yoritilganliklarning tengligidan (3.3) — ifodaga asosan bo'ladi. Demak. birinchi manbaning yorug'lik kuchini bilgan holda (uni etalon hisoblab), ikkinchi m anbaning yorugMik kuchini aniqlash mumkin. Oxirgi (3.4) - ifoda yorug'lik manbalaridan tekshirilayotgan sirt yuzasiga bir xil burchaklar bilan yoki normal tushsa o'rinli bo'ladi. Bunday usul yordamida manbaning yorugMik kuchini aniqlashni fotometrik usnl deyiladi. Ushbu laboratoriya ishida yoritilganligi bir xil qilib olinadigan yuzacha o'rniga fotoelementdan foydalanilgan. Ushbu tajribada turli yorugMik manbalaridan kelayotgan yorug'lik oqimlarini taqqoslash fotoelement yuzasining yoritilganligini bir xil qilib (F.i = iri) olisli bilan erisliiladi. Bu fotoelementga ulangan galvanometr strelkasining ko'rsatkichining bir xilligi bilan aniqlanadi. 2i Qurilmaning tavsifi Silindrik truba stolga o‘matilgan. Trubaning bir uchiga fotoelement mahkamlangan b o ‘lib, ikkinchi uchiga ch o ‘g‘lanma lampaning patroni o'matilgan va patronni truba bo'ylab, fotoelement tomoniga millimetrlarga bo'lingan shkala bo‘ylab harakatlantirish mumkin. Shunday tarzda, lampani fotoelementga nisbatan turli masofalarga joylashtiriladi. Elektr cho'grianma lampochkaga (elektr sxemaga qarang) berila- digan kuchlanishni o ‘zgartirish mumkin va lampochJkadagi tokni ampermetr va undagi kuchlanishni voltmetr yordamida oMchanadi. Tajriba vaqtida etalon lampaga va yomg‘lik kuchi aniqlanadigan lampa- laming cho‘g‘lanma iplari mumkin qadar bir xil vaziyatda o ‘matilishi kerak. Undan tashqari ish davomida lampalarga berilgan kuchlanish- lami doimiy saqlab turish kerak. O ichash va hisoblashlar 1-raashq. Cho‘g‘lanma iampaning yorug‘lik kuchini aniqiash. Ushbu mashq uch usulda bajarilishi mumkin: i-usul. 1. Qurilmaning elektr chizmasi tuzilgan. U bilan tanishib olish kerak. 2. Etalon cho‘g‘lanma lampani silindrik trubaga o'rnatiiadi va elektr tok zanjiriga ulanadi. Etalon lam pauchun U= 6V, f . ^ 2 1 sham. 3. Foloelementni etalon cho‘g‘!anma lampa bilan yoritilganda tok borligi va uni to'la qorongrilashtirganda tok yo‘qligi tekshiriladi. 4. C ho‘g‘lanma lampani fotoelement tom on har 5 sm masofada siljitib, Rt, Ri, ..., Rn masofalar uchun mos ravishda galvanometr ko‘rsatishlari nj, th, n„ lar yozib olinadi ( /\, — lar lampalardan fotoelementgacha borigan masofa). 5. So‘ngra aynan shu galvanometming ko'rsatkichlari uchun, ya’ni «I, «2, «п lar uchun yorug‘lik kuchi nom a’lum bo‘lgan, y a ’ni tekshirilayotgan lam p an in g fo to elem en tg ach a boMgan masofalari 22 Rii, Rx2, Rxn lar yozib olinadi, shu holdagina tekshiri- layotgan elektr lampaning yorug‘lik kuchi quyidagi ifodaga asosan topiladi: (3.5) Hamma odchashlar natijalari quyidagi jadvalga yoziladi, bu yerda U — 6V; Ie = 21 sham. T/r n Re, sm Rx, sm Ix, sm I, sham A I, sham E (%) 1 . 2. 3. 2-usul. Bu usulda 1-usuldagi 1—4 bandlar avvalgidek bajariladi. 5. Tekshiri layotgan lampani fotoelement tomon har 5 sm maso- faga siljitib (xuddi etalon lampadagidek), galvanometr ko‘rsatkichini yozib olinadi (etalon lampada ko'rsatilgan galvanometming shkala- lariga mos kelishi shart emas). 6. Bu holda n bilan R orasidagi bogTanish grafigi chiziladi, unda n ning ko‘rsatkichlari uchun quyidagi: ifoda o ‘rinli boladi. Agar bog£lanish chizig‘iy bo'lsagina manba nuqtaviy hisoblanadi. 3-usuI. 1. Etalon lampa uchun turli { R, da) masofalardagi galvanometr kohsatishlari yozib olinadi. 2. NomaTum lampa uchun ham etalon lampadagi galvanometr ko‘rsatishlari mos masofalar uchun ( Ri) topiladi. 1 va 2 — holatlar uchun E\ etalon va Ei nom a’lum fototoklaming tengligidan 23 (3.5*) topiladi. Galvanornetr fototokni ko‘rsatadi, ya'ni galvanometrnlng ko‘r- satishi fototokka, u ham fotoelementning yoritilganligiga propor- sionaldir. 1) Shuning uchun ham etalon va noma’lum lampalar uchun darajalangan egri chiziqlar / = /(/?) yoki m = jl K}) chiziiadi. 2) (3.5!) ifodadan Л ni topib, so‘ngra lampalar uchun (3.3) ifoda asosida yoritilganliklar topiladi va fotoelementning yorugiik tavsifnomasi I yoki E=fi R) chiziiadi. 3) Lampalar uchun 2 ta grafik chiziiadi. 4) Grafiklardan bir xil fototoklar uchun R,1 va R}2 topiladi va bundan lampaning yorug‘lik kuchi (3.5') ga asosan hisoblanadi: (Yuqoridagi hisoblashlar tavsifnom aning faqat chizighy qismi uchun amalga oshiriladi): lekin, E{ = Ei (Ie = const) 5) 2-grafikdan boshqa If qiym atlar uchun L topilib, (3.5’) ifodaga asosan (/*) topiladi va L uchun o h ta ch a qiymati hisob lanadi: (I — egri ehiziqdan) ( I I — egri ehiziqdan) П Hisoblashning 2-usuli. 24 у = ах2 + b v= L a=Je z2 = V R e J 2-mashq, Cho‘g‘!anma lampaning solishtirma quwatini aniqlash. Elektr lampaning solishtirma quwati deb, biriik yomg‘lik kuchini hosil qilish uchun sarf boMgan elektr quwatining miqdoriga aytiladi. U quyidagicha ifodalanadi: Ц Vatt sham W — lampaning tolasini qizdiradigan elektr tokining quw ati; q — solishtirma quvvatning miqdori, tolaning temperaturasiga va lampa qizishining o ‘zgarishi bilan bog‘liq. 25 O ichashlar va hisoblashiar 1. Optik taglikka tekshirilayotgan sirpang'iclili cho:g‘lanma lampa shunday R masofaga qo‘yiladiki, galvanometming shu’lasi xuddi 1-mashqdagi etalon cho'g'lanm a iampa qo‘yilgandagi bironta Re b o ‘limga siljisin. 2. Voltmetr va ampermetming kotrsatkichlaridan cho‘g ia n m a lam pa olayotgan elektr (W ) quvvati hisoblanadi. 6—7 m arta U — kuclilanish o ‘zgartiri!ib oich ash bajariladi. 3. Наг bir o ‘lchash uchun lampada sarflanayotgan quw at va yorug‘lik kuchi aniqlanadi, ham da solishtirma quw at rj = W /l hisoblanadi. 4. Solishtirma q uw at va W orasidagi bogManish jadvali chiziladi. 3.2-shakldagi b a ’zi bir belgilashlar: 1) Optik truba OiO?.. 2) E — etalon lampa (21 sham). 3) x — nom a’lum lampa. 4) Tr — pasayti- ruchi transformator. 5) V — voltmetr, zanjirning kuchlanishini o ‘lchash uchun. 6) A — ampermetr, zanjirdan o ‘tayotgan tok kuchini aniqlash uchun. 7) FE — fotoelement. 8) G — galvanometr. 9) R — reostat. Ushbu laboratoriya ishidan olingan o ‘lchash natijalarini EHM da «Beysik» tilida tuzilgan L104 dasturda ko‘rish mumkin. Adabiyotiar 1. 3-bob: 37—55-betlar; 2 . 10~ 20-betlar; 10. 10—16-betlar. 4 -iS H . SHISHA PRIZMANING S1NDIRISH KO‘RSATKICHINI ANIQLASH Ishning m aqsadi: 1. Bir jin sli sh affo f shisha prizm aning sindirish ko‘rsatkichi, sindirish burchagi, n u r dastasining og‘ish burchagi va mshayotgan to ‘lqin uzunliklari orasidagi bogManishni olrganish; 2. Prizmaning sindirish ko‘rsatkichini o ‘lchash natijalari asosida lining dispersiyasini aniqlash yo‘llari bilan tanishish. Zarur asboblar: Sirnob lampasi (chizig‘iy spektrlar) yordamida dispersiya hodisasini o ‘rganish uchun goniometr-spektroskop GS- 5, bir jinsli shaffof shishadan tayyorlangan prizma. Sindirish ko‘rsatkichining dispersiyasi deganda, uning to'lqin uzunliklariga bog‘liqligi n —f(h ) tushuniladi. ToMqin uzunligining kamayishi bilan sindirish ко‘rsatkichining oshishiga, ya’ni dn ~di < 0 normal (oddiy) dispersiya, to ‘lqin uzunligining kamayishi bilan dn sindirish kohsatkichining ham kamayishiga — >0 anomal (oddiy dA bo‘lmagan) dispersiya deyiladi. Prizmaning sindirish ko‘rsatkichi va eng kichik og‘ish burchagi K o ‘pchilik optik asboblarda prizm a asosiy vazifani bajaradi. P rizm an in g sindirish k o 'rsa tk ic h in in g dispersiyasini tekshi- rishda g o n io m etr-sp ek tro m etrd an foydalaniladi va uning op tik chizm asi 4.1 -shaklda keltirilgan. Ushbu shaklda: I qism T — tirqishni yoritish uskunasi, II qism kollimator — Pr prizma qirrasini parallel nurlar bilan yoritish 27 moslamasi; II I qism karnera - Pr prizmada dispersiyalangan (bir- biridan ajralgan) nurlam i fokal tekislikda (FT) to ‘playdigan mos- lama; IV — qism fokal tekislikdagi spektrlarni ko'z bilan ko'rishga moslashgan. Xuddi shunday tarzda optik shaklga ega bo‘lgan har qanday optik asboblar majmuasi bilan ushbu ishni bajarish mumkin. Bir jinsli shaffof shishadan tayyorlangan prizmaning ko‘rinishi teng tomonli uchburchakdan iborat. Quyidagi 4,2-shaklda ko'rsatilganidek, priz maning AB qirrasini oq yorug‘lik bilan yoritilganda BC qirrasidan turli ranglar ajralib chiqadi. в bu yerda, %\ ~ qiz.il rang yorugTikning to ‘lqin uzunligi bo lib , u tushayotgan yo‘nalishdan binafsha rang lo'lqin uzunligiga nisbatan kichik burchakga og‘adi. Buning sababi Xq > Xь va nq < m, ya’ni katta to lq in uzunligiga kichik sindirish ko‘rsatkichi va kichik to'lqin uzunligiga katta sindirish ko‘rsatkichi mos keladi. Kichik sindirish 28 ko‘rsatkichiga mos keluvchi to ‘lqin uzunligi prizmada kichik bur- chakka sinib o'tadi, sindirish koVrsatkichi kattaga mos keluvchi to'lqin uzunligi katta burchakka sinadi. Buning asosiy sababi monoxromatik yorug'lik to ‘lqinlarining bir jinsli shisha muhitda turli xil tezliklar bilan tarqalishidir: u = —; c = Av; v = — ; n = J q i (4.1) n n ' Endi m a’lum bir to'lqin uzunlikdagi numing shisha prizmadan o ‘tishini ko^ramiz (4.3-shakl). В bu ercla: AB = BC prizmaning qirralari, AC — prizmaning asosi, z B = в sindirish burchagi. 4.3-shakldagi yorug‘lik nuri o ‘tuvchi qirralar (AB va BC) orasidagi burchakka prizm aning sindirish burchagi deyiladi. Prizmaning /f5qirrasiga h yorugMik nuri /i burchak ostida tushganda u prizmadan o'tish jarayonida AC asos tom on sinadi. Natijada X yomg‘lik nuri prizmaning BC qirrasidan /2 burchak ostida chiqadi. Tushish burchagi /i va chiqish burchagi h orasidagi a burchakka prizm aning og'dirish burchagi deyiladi. Prizm aning sindirish ko‘rsatkichi n bo‘lsin, lining og'dirish burchagi a ni topaylik. ToUqin uzunligi h bo'lgan nur prizmaning AB qirrasida singanidan so'ng Nt nornialga nisbatan л burchak bilan tarqaladi. Sinish qonuniga sin/ asosan - — = «• sin r 29 Prizmaning BC qirrasiga yorugTik nuri N 2 normalga nisbatan n burchak bilan tushadi. n , n ~ burchaklar prizmaning в sindirish burchagi bilan aniqlanadi. U ning u ch u n AK B T u ch b u rch ak d an foydalanam iz. Bizga m a’lum, uchburchakning burchaklari ZK+ Z B + Z .T — n. lekin Z K = — - rx va Z T = - - r 2; z B = 0 tengliklar e'tiborga olinsa quyidagi 2 2 0 + -- Г , + - - r 2 =7T (4.2) 2 1 2 2 tenglama hosil bo‘iadi. тс + 0 — ( n - r 2)= ж Natijada, quyidagi ifodaga kelamiz: в =n + ri (4.3) Agarda r2 to la ichki qaytish burchagidan Lheg chegara burchak kichik boTsa (nsinicheg= l) prizm aning BC qirrasidan o'tuvchi nu r N 2 normalga nisbatan i2 burchakka sinadi. U BC qirrasiga tushish burchagi r2 bilan quyidagicha bog‘lanishda boiadi: «sin Г 2 = sin h (4.4) Og‘ish burchagi a ni AKPT uchburchak yordamida aniqlaymiz. C h izm ad a b u rch ak AKPT u c h b u rc h ak n in g ta sh q i b u rch ag i bodganligi uchun quyidagi tenglikni yozamiz: a = (ii — n ) + (h — r2) - (i\ + h) ~ (n + П) (4.5) (4.3) ifodadan foydalanib, a =i\ + i i ~ в (4.6) ifodani hosil qilamiz. Bizga m a’lumki, berilgan prizma uchun sindirish burchagi 0 o ‘zgarmas. Shu sababdan, prizm aning a og‘dirish burchagi h tushish va h ohish burchaklarining funksiyasidir. Bu funksiyaning eng kichik qiymatini topish kerak, ya’ni: va 30 Natijada, A — в — h —в yoki A — h = i (4.9) (4.9) ifodani hisobga olsak. (4.6) ifodadan quyidagilar kelib chiqadi: a = a . = 2 i— в bundan esa, mm 3 ■ = g+«min (4 . 10) va shunindek, в = n + /'2 — 2r dan quyidagi ifoda hosil bo‘ladi: r 4 (4-j l) Prizmada raonoxromatik nurning eng kichik burchakka og‘ishi va uning dispersiyasi (4.10) va (4.11) ifodalarni hisobga olib, prizmaning og‘dirish burchagi asosida quyidagi ifodani yozish muinkin: sin; sin r sin 0 + a,. 2 . в sin — 2 = n (4.12) (4.12) ifodadan koVrinadiki, prizmaning n sindirish ko‘rsatkichi asosan ikkila burchaklarning sinuslari nisbatiga bog‘liq ekan. Shu narsani yodda tutish kerakki, har bin monoxromatik nurning to ‘iqin uzunligi uchun mos ravishda ctmin og‘diiish burchagi mavjud. 4.2- shaklga asosan, prizmaning AB qirrasiga tabiiy yorug‘lik (quyosh nuri) tushirilsa, uning BC qirrasidan 7 xil rangli toMqinlarni (spektrlarni) kuzatish mumkin. Laboratoriya ishida sirnob (Hg) lampasidan foydalanilganligi tufayli, uning har bir monoxromatik nuri uchun eng kichik og‘ish burchagini aniqlash orqali tajribada ishlatilgan prizmaning disper siyasi ni topish mumkin. Shisha prizmaning dispersiyasi va uning burchak dispersiyasi o £zaro bog‘langan. Bu bog‘lanishni topish uchun (4.12) ifodadan to ‘lqin uzunlik bo‘yicha hosila olinadi: Э n ЭА cos 2 sin- Э a ЭЯ (4.13) (4.13) ifodadan burchak dispersivasini topish qulay, ya’ni „ . в „ . в „ . 0 да _ 2 on _ 2 дп 2 °n ЭЯ ^ 0 + ^ п Э Я ^ _ п2 ^ 2 в д Я (4.14) D em ak, prizm aning b u rch ak dispersiyasi uning sindirish burchagi в ga va prizma dispersiyasiga bog'liq ekan. Download 387.12 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling