0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi S. J. R a z z o q o V yog‘och va plastmassa konstruksiyalari


Download 3.1 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/61
Sana10.11.2023
Hajmi3.1 Mb.
#1763780
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   61
Bog'liq
Yogoch-va-plastmassa-konstruksiyalari

7-BOB
Y og‘och ramalar
7.1. Y og^och ra m a k o n stru k siy alari
Rama - asosiy yuk k o 'taru v ch i yog'och konstruksiyalari turlaridan biri 
hisoU anadi, U lam ing shakli k o 'j^ in a ishlabchiqarish va jam oat binolariga mos 
keladi. Rama ustun va to 'sin lari tom yopma va devor konstruksij^lari uchun asos 
bo' h b xizm at qiladi. Lekin ram aga ju d a ko‘p miqdordagi yog' och m ateriallar talab 
qilinadi va ular 
12+24 metr
oraliq lard a qo'llaniladi, Xorijiy davlatlarda yog'och 
ram alar 
60 metrgacha
bo'lgan oraliqlarda ham qo'llanilmoqda.
Statik sxemalari b o 'yicha ram alar statik aniq va statik noaniq turlarga 
bo 'lin ad i 
(45-rasm).
U lam ing afealligi shundaki, rama kesimlaridagi zo'riqishlar 
poydevomi cho'kiáiiga bog'liq em as va ulaming tug\m yechimlari soddaroqyediil- 
gan. Kamchiligi tugunlarida k atta z o 'r i q t ^ a r hosil bo'lishidadir.
b)
W.
45>rasm. Yog'och ramalar sxemalari; a-uch shamirii; b-ikki shamirli. bikr mahkamlangan
v-ikki shamirli Garnir tayangan.
Ikki sham irli bikr tayanch tugunli sxema Ыг marta statik noaniq hisoUanadi. 
Bu sxemaning afzalligi - ram a to ‘ sinining ustuni bilan birikishi joyida eguvchi mo­
m entning qiymati nolga teng bo'lad i. Kamchiligi - ramada bikr tayanch tugunlari* 
n in g mayjudligidir. Bikr tayanch tugunlari shamirli tayanch tugunlariga nisbatan 
m urakkakoqdir. Ikki sham irli, G a rn ir tayanch tugunli ramalar 1шп bir marta statik 
noaniq hisoblanadi. Uch sh a m irh yelimlangan yog'och ram alar eng ko 'p tarcplgan 
ram alar hisoblanadi. U lar h avonb va havonlar soni ikkitadan to'rttagacha bo'lishi 
m umkia
U ch sham irli yelim langan ram alam ing konstruksiyalari 
(46-rasm).
M azkuryelimlangan yog'och ramalar kesimlarining kengligi o'zgarmas, kesim 
balandligi esa o'zgaruvchan bo'ladi.
Egib yelimlangan uch shamirU ramalar, ikkita G>simondiakldagibeshfcurchakli 
yarim ramalardan tashkil topgan. Ramako'ndalangkesimieniningo'lchamio'zgaimas, 
kesim balandligi esa o'zgaruvchandir. Ru ramalaming afralHgi: yirik yarimramalardan 
tashkil topgan ram alam iyig'ishningosonligi vayig'ish^^qtining kamiigi; kesim 
balandligining o' zgaruvchanUgi ; maksimal eguvchi momoit btx* joyda kesimni katta,


al
• «-' 
WVI« M«»» k/«a^M •*•■•• 
«4 
I

^ ^»44%|
yelimlangan; v • to‘it havonli; g-ikki havonli; d- ichki tayanch havonli; 
ye- tashqi tayanch havonli.
eguvchi moment kichik boisa, kesimni kichik 
(bu esa o 'z navbatida yog'ochni iqtisod qilishga olib keladi)
K amchiligi; transpórtela tashish im koniyat darajasining pastligi 
(ram ayirik 
bo 'Iganligi uchun)',
egilgan qismidagi siquvchi kuchning qiymati to‘g ‘ri ch iziq li 
ramadagiga nisbatan kattaligi.
To‘g ‘ri chiziqli ram a - ustun va sarrovlardan tashkil topadi. B itta ra m a
G- 
simon ikkita yarim ramadan ibc^at. Kamadagi eng katta eguvchi moment, ram aning 
o ‘ stirma tugunida hosil bo‘ ladi. R am aning sarrovi to 'g ‘ rí chiziqli tekis bo‘ Iganligi 
uchun to'sin va to'shamalami o'm atish ham da tomdanishablikni qilish oson bo'ladi. 
O'stirm ani tishli chok kesimida maksimal eguvchi m oment hosil bo'ladi.
Yelimlangan uch sham irli to 'r t havonli ram a • ikkita ustundan, ik k ita
0‘zgaruvchan kesimli yarim sarrovlardan 

o'zgarm as kesimli to' rtta havonlardan 
tashkil topadi. Havonlar sarrovlarga qo' shim cha tayanch sifatida ishlaydi v a sh u ­
ning uchun sarrovdagi eguvchi moment qiym atini qisman kamaytiradi.
Yelimlangan uch shamirli ikki havonli ram alar - ikkita ustundan, ik k ita 
o'zgaruvchan kesimli yarim sarrovlardan va o'zgarm as kesimli ikkita h avonlardan 
tashkil topadi. Bu ramaning asosiy kamchiligi, ulam ing o‘stirma cpsmidagi cho'zilish 
zo‘ri(^shining kattaligidadir.
Yelimlangan yog'och tayanch ichki havonli uch sham irli ram a - ikkita yarim
sarrovlardan, iUdta havcn va ikkita ustundan tashkil topadi. Yelimlangan y o g 'o c h
tayanch tashqi havonli uch shamirli ram a - xuddi ichki havonli ram aga o 'x sh ay d i, 
faqat havoni bu ramalarda tashqi bo'ladi. Dcki sham irli yelimlangan yog'och ram a- 
lar 
(47‘rasm)
uchta konstruktivelementlardan tashkil topadi; ikkita vertikal u stu n ­
lar va gorizontal sarrovlardan. Bu ram alar boshqa ram alarga nisbatan oson tayyor­
lanadi va alohida qismlardan tashkil topgani uchun ulami tran^xirtda tashish darajasi 
yuqoridir. Gorizontal sarrovni ustunga m ahkam lash juda ham yengil bajariladi.


47- rasm. Ikki shamirli yelimlangan yc^'och ramalar. a - bikr tayanch va arka bilan
b - bikr tayanch va fcrma tñlan; v - ^lam irli tayanch va yelimlangan yog‘ c»ch to' sin bilan.
Dcki sharnirli yelim langan yog‘och ramalar bikr layanchli, sham ir tayanchli 
qilib loyihalanadi. Ramalarda uchta asosiy tugunlar mayjud; tayanch, o'stirm a, uch 
tugunlar. Riimalar butun yog'ochlardan ham tayyorianadi Bunday ramalar yelim­
langan yog'och ram alarga n isbatan arzon, lekin ular faqat kichik oraliqlarda 
qo‘ llaniladi 
(asosan 15 m gacha).
B utun kesimli yog‘ ochlardah havonli ram alar 
ham tayyorlanadi. U lam ing oralig‘i 
gacha bo‘lishim um kin.
7.2. Yug^och ram alarn i hisoblash
Rama konstruksiyalarini hisobjash ikki bosqichda 
amalga
oshiriladi: gecanetzik 
va statik
Geometrik hisobla^ da ram a elementlarining gedi 
'ni ramaning oralig ‘i, ustun balandligi, sarrov uzunligi, sarrov qiyaligi, 
hisoblash kesimlarining koordinatalari va boshqa hisoblash uchun zarur bo 'Igan 
o'lchamlar).
Sim m etrikram alardabuoicham larm yarim ram a uchun aniqlash yetar- 
lidir. Agar lOTi asbestsementli bo‘ Isa, uning qiyaligi - 
i
^ 259^ ruberoidli t a n yqana- 
lardaesa i < 2 5 ^ q a b u l qilinadi.
Egri chiziqli ramalam ing o‘stirma qismidagi egri chiziqli yoy qismi egrilik radi- 
usini ruxsat etilgan eng kichik qiymatidan kelib chiqqan holda olinishiga tavsiya 
beriladi;
r>150-d; 
(7.1)
buyerda: r - ^ i l i k radiusi, d-yelimlanadigan bitta laxtaning qalinligi.
Ramani statik hisoblashda quyidagi tartibga rioya qilinadi:
1. Ramani hisoblash sxem asi aniqlanadi.
2. Ramaga ta’sir qiluvchi tashqi yuklamalar qo'yiladi.
3. Tashqi y u klam ajam ingm e’yoriyvahisobáy qiymatlari aniqlanadi.
4. Tashqi yuklam alardan hosil boiadigan tayanch reaksiyalari aniqlanadi.


5. Hisobiy sxemadagi asosiy hisoblash nuqtalarinm g kocffdinatalari topiladi.
6 . E)oimiy va qor yuklantíJaridan hosil b o Íad ig 3n eguvd\i moment, qirquvchi 
kuch va bo'ylam a kuchiar epyuralari quriladi.
7. Shamol yuklam asidanM
Q,
epyuralari quriladi.
8. Ichki zo‘riqi{War(W, 
Q.
A/) asosiy qiymatlarining iáiOTalariga qarabyig‘iladi.
9. Aniqlangan asosiy yig'indi ichki z o 'ríq ish lam in g qiymatlariga qarab 
ko ‘ndalang kesim oicham lari aniqlanadi.
Talab qilinadigan ko'ndalang kesim ning oÍcham lari(balandU gi, qarshilik 
m(7.2)
T ak ro rla sh uchun s a v o lla r
1. Ram alam ing qaysi turlari qurilishda ishlatiladi?
2. Ramalar qanday oraliqlarda qoilaniladi?
3. Ramalami hisoblash tartibinitushuntiribbering.
4. Ram alam i hisoblashda qaysi yuklamalar hisobga olinadi?
5. Rama tugunlarini tushuntirib bering.
6 . Rama kesimlaridagi zo'riqishlar qanday aniqlanadi?
7. Rama ko'ndalang kesim oicham lari qaysi fcnmulalar yordamida 
aniqlanadi?



Download 3.1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   61




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling