0‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi s. M. MahKamov, K. S. Mahmudjonova

YuDTIarini qadoqlash va jihozlash
YuDTlarini qadoqlovchi idishiar indefferent. tashqi muhit ta'siridan himoya qiluvchi. yorug'likni o'tkazmaydigan va og'zi mahkam berkiladigan boTishi kerak. YuDTlarini qadoqlovchi eng sifatli idish bu ichki qismi laklangan va himoya membra- nasi hamda lateksli halqasi mavjud bo'igan metall tublar boTib hisoblanadi. Shu bilan birga yuqoridagi talablarga javob beruv- chi boshqa turdagi birlamchi jihoz idishlaridan ham foydalanish mumkin.
Steril yumshoq dorilar qadoqlangan idishlarda, ulami dastlab- ki ochish vaqtida, himoyalovchi membrana moslamasi mavjud boTishi kerak.
Burun, quloq, ko‘z, rektal va vaginal yumshoq dori turlari qadoqlangan jihoz turlarida surtishga moTjaliangan aplikatorlari boTishi kerak.
Shamchalar
Tibbiyotda shamcha dori turi bugungi kunda keng qoTlanil- moqda. Shamchalarning qator afzalliklari boTib, ular peroral va inyeksion dorilarga xos kamchiliklarga ega emas.
Shamchalar tanaga mahalliy va umumiy ta'sir ko'rsatadi.
Shamchalar - yumshoq dori turi boTib, tarkibida bir yoki bir necha ta'sir qiluvchi va yordamchi moddalardan tashkil top- gan boTadi. Ular xona haroratida qattiq va tana haroratida erib ketadi.
Shamchalar:

1. 
   Rektal.
   
2. 
   Vaginal.
   
3. 
   Tayoqcha ko‘rinishida bo'ladi.
   

Rektal shamchalarning bir tomoni uchli silindrsimon. konussi- mon bo'lib. maksimal diametri 1.5 sm bo'ladi.
Bitta shamchaning massasi 1 g dan 4 g gacha boMishi mumkin. Bolalar uchun esa 0,5 g dan 1,5 g gacha og'irlikda bo'ladi.
Shamchalarni tayyorlash uchun lipofil asos, gidrofil asos va ularning aralashmasidan iborat asoslar ishlatiladi.
Kakao moyi lipofil asoslarning eng asosiy vakilidir. Lipo- fil asoslarga kakao moyining parafin va gidrogenlangan yog‘lar aralashmasi, qattiq yog‘, lanol, gidrogenlangan yog‘, qattiq parafin va mum aralashmasi va boshqalar misol bo‘la oladi.
Zamonaviy gidrofil asoslarga asosan polietilenoksidlar (etilen- oksidning kondensirlangan polimerlari) misoi bo'la oladi. Ukrai- nadagi ishlab chiqaruvchilar ularning ПЭО-400. 1500, 2000. 4000. 6000 turlarini ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yishgan.
Shamchalar korxona sharoitida quyidagi usullarda tayyor- lanadi:

• 
  eritilgan massani qoliplarga quyish;
  
• 
  massani maxsus moslamada taxtakachlash.
  

Eritiigan massani qoliplarga quyish usuli bugungi kunda keng qo‘llanilmoqda. Bu usulda shamchalarni ishlab chiqarish quyi- dagi bosqichlar bo‘yicha olib boriladi:

1. 
   Ishlab chiqarish sharoitini tayyorlash (xonani, jihozlami va xodimlarni tayyorlash).
   
2. 
   Asoslarni tayyorlash.
   
3. 
   Dori moddalami tayyorlash va ularni asosga kiritish.
   
4. 
   Shamcha massasini gomogenlash.
   
5. 
   Shamchalami qoliplarga quyish. qadoqlash va jihozlash.
   

Hozirgi kunda ..Sarong 2005" avtomatik liniyasi shamchalar- ni quyishda eng keng tarqalgan moslama bo'lib hisoblanadi. Bu moslama yordamida dozalangan va shakllangan shamchalar poli-
vinilxlorid plyonkadan tayyorlangan yacheykalarga joylanadi va qadoqlanadi.
Avtomatlashgan asbobning tashqi ko'rinishi va uning tuzilishi.
53-rasmda keltirilgan.