1- ma’ruza. Kirish. O’sish va rivojlanish qonuniyatlari. Tayanch-harakat tizimining yoshga oid xususiyatlari va gigiyenasi. Nerv tizimining yoshga oid fiziologiyasi va gigiyenasi. Oliy nerv faoliyati va uning yoshga oid xususiyatlari. Reja

Gigiyena fani predmeti: Gigiyena inson bilan atrof-muhitning uzviyligini ta’minlaydi. Muhit sog'lom bo'lmay turib, tan-sog'liqni ta’minlash qiyin. Shu ma’noda gigiyena tabiiy ijtimo’ly muhit-borliqning odam organizmiga ijobiy, salbiy ta’sirini ham o'rganadi, tavsiyalar beradi. Gigiyena fani tavsiyalari amaliyotga sanitariya (lotincha so'z bo'lib, sog'liqni anglatadi) muassasasi tomonidan joriy qilinadi, garchi ular orasida mustahkam bog'lanish bo'lsa ham ularning vazifalarini ajrata bilish lozim. Buyuk fiziolog olim I.P.Pavlov: «Zamonaviy tibbiyot kasalliklarning hamma sabablarini bilib olgandagina kelajak tibbiyotga, ya’ni keng ma’nodagi gigiyenaga aylanadi» deb bejiz aytmagan. Gigiyena fani bolalar va o'smirlar gigiyenasi, ko’lmunal gigiyena, ovqatlanish gigiyenasi, mehnat gigiyenasi, gigiyenaga oid boshqa fanlarni o'z ichiga oladi. Bolalar va o'smirlar gigiyenasi gigiyena fani sohalaridan biri bo'lib, tashqi muhit omillarining bola organizmiga, uning hayot faoliyati, ta ’lim tarbiyasiga ta’sirini o’rganadi va o'sayotgan avlodning sog'lig'ini mustahkamlash hamda jismoniy va ma’naviy jihatdan bekamu ko'st rivojlanishi uchun zarur bo'lgan chora-tadbirlarni ishlab chiqadi. Ish jarayonida bolalar va o'smirlar gigiyenasi, umumiy gigiyena, mikrobiologiya, epidemiologiya, fiziologiya, biokimyo fanlarining tavsiyalari va yutuqlariga tayanadi. Bu fan 1954-yilda mustaqil fan sifatida umumiy gigiyena tarkibidan ajralib chiqqan.
Organizmning umumiy tuzulishi: Organizm - bu yaxlit, barcha hujayralar, to‘qimalar, a’zolar va a’zolar tizimining tuzilishi va funksiyalari jihatidan o ‘zaro bog’langan har qanday hujayra, to‘qima va a’zolar tizimlari funksiyasi
moddalar almashinuvining o‘zgarishi bilan o‘zgaradi va bu o’zgarish, o'z navbatida, boshqa hujayralar, to‘qimalar va a’zolar tizimida moddalar almashinuvi o‘zgarishini chaqiradi. Shu sababli organizmdan ajratilgan hujayralar, to‘qimalar va a’zolaming funksiyasi hamda moddalar almashinuvi, organizmda kechayotgan jarayonlardan farq qiladi. Shunday ekan, organizmning izolatsiya qilingan qismlaridan olingan ma’lumotlami - qonuniyatlarini to‘g‘ridan to‘g‘ri butun organizmga o’tkazish haqida so‘z yuritish mumkin emas. Masalan, butun organizmga xos bo’lgan, yangi organizmlaming hosil bo’lishiga olib keluvchi ko‘payish, xulq-atvor va fikrlash kabi fianksiyalar izolatsiya qilingan qismlar uchun xos bo’lmagan funksiyalardir.