1-2 Maruza. Atom spektroskopiyasi usullari. Atom-emission spektroskopiya

 
ChIZIQLI SPEKTRLARNING HOSIL BO’LISh JARAYoNI 
Emission spektr olish uchun ishlatiladigan, yuqorida ko’rib o’tilgan hamma 
atomlash va qo’zg’atish manbalari yuqori temperaturaga ega. Bunday 
temperaturalarda hamma moddalar bug’lanadi va ularning molekulalari alohida 
atomlarga ajraladi. Bunday sharoitda ular katta tezlikka, katta kinetik energiyaga ega 
bo’ladi. Bunday energiyaga ega bo’lgan atomlar bir-biri bilan to’qnashganda ularning 
ichki energiyasi ortib qo’zg’algan holatga o’tishi mumkin. Ma’lum vaqtdan so’ng, 
qo’zg’algan atom o’z o’zidan odatdagi holatiga qaytib, ortiqcha energiyasini 
yorug’lik fotoni ko’rinishida chiqaradi. Fotonning energiyasi, atomning qo’zg’algan 
2
E
va odatdagi 
1
E
energiyalarining farqiga teng bo’ladi. 

h
E
E
E




1
2
. Bu ifoda 
yordamida nurlanishning chastotasini va to’lqin uzunligini topish mumkin.
SPEKTR ChIZIQLARINI XARAKTERLOVChI KATTALIKLAR 
 
1. Chiziqning spektrdagi joyi 

nm yoki angstremlarda.
43
52
.7
43
51
.5
4337
.0
4327
.1
4326
.7
4315
.1
4309
.4
4307
.9
4305
.4
4299
.2
4298
.0
4294
.1
4285
.4
4282
.4
4271
.7
4271
.1
4268
.7
4266
.9
4260
.5
4250
.8
4250
.1
4247
.4
4 - rasm. Temir spektrining binafsha rangli qismini ko’rinishi. 

---

6
2. Spektr chiziqning kengligi 
2
/
1


, nm larda.
Spektr chiziqning kengligi deb 
1
2
2
/
1






kattalikka aytiladi. Bu yerda 
1

va 
2

lar chiziq egrisining (konturining) 
2
/
max
I
nuqtalariga mos keluvchi to’lqin 
uzunliklarining qiymatlari (2.5 - rasmga qarang). 
3. Intensivligi 

h
N
I


bu yerda 

I
chiziqning intensivligi (yorqinligi, 
ravshanligi), 

N
fotonlar soni, 


h
bitta fotonning energiyasi (intensivligi). Fotonlar 
soni 

N
qo’zg’algan holatdagi atomlar soniga, ya’ni elementning konsentrasiyasiga 
proporsional.