1 2-mavzu. Hayot faoliyati xavfsizligining huquqiy asoslari

(Ozbekiston respublikasi MK). 
Yoshlar mehnatini muhofaza qilish. Respublikamizda yoshlarni ijtimoiy foydali mehnatga 
jalb qilish, ularni ishga joylashtirish masalalariga alohada e’tibor qaratilgan. Ayniqsa, balog’at 
yoshiga etmagan o’smirlarni ishga qabul qilishdagi kafolatlar va imtiyozlar O’zbekiston 
Respublikasi mehnat kodeksining 239-moddasida quyidagicha qayd etilgan: 
239- 
modda. O’n sakkiz yoshga to’lmagan shaxslarni ishga qabul qilishdagi kafolatlar 
Belgilangan minimal ish joylari hisobidan ish joylariga ishga joylashtirish tartibida mahalliy 
mehnat organi va boshqa organlar tomonidan yuborilgan, o’n sakkiz yoshga to’lmagan 
shaxslarni ish beruvchi ishga qabul qilishi shart. 
Belgilangan minimal ish joylari hisobidan ishga qabul qilishni rad etish taqiqlanadi va 
bunday rad etish ustidan sudga shikoyat qilish mumkin. 
O’n sakkiz yoshga to’lmagan barcha shaxslar dastlabki tibbiy ko’rikdan o’tgandan keyingina 
ishga qabul qilinadilar va keyinchalik ular o’n sakkiz yoshga to’lgunlariga qadar har yili 
majburiy tarzda tibbiy ko’rikdan o’tkazib turilishi kerak. 
(239-moddaga O’zbekiston Respublikasining 29.08.1998y. 681-1-son, 29.08.1998 y. 681-1-
son Qonunlariga muvofiq o’zgartishlar kiritilgan). (Ozbekiston respublikasi MK). 
240- 
modda. O’n sakkiz yoshga to’lmagan shaxslarning mehnat huquqlari 
O’n sakkiz yoshga to’lmagan shaxslar mehnatga oid huquqiy munosabatlarda katta yoshdagi 
xodimlar bilan teng huquqda bo’ladilar, mehnatni muhofaza qilish, ish vaqti, ta’tillar va boshqa 
mehnat shartlari sohasida ular uchun mehnat to’grisidagi qonunlar va boshqa me’yoriy 
hujjatlarda belgilangan qo’shimcha imtiyozlardan foydalanadilar. 
(Ozbekiston respublikasi MK).
Mehanat kodeksiga binoan, 16 dan 18 yoshgacha bo’lgan o’smirlar uchun bir ish haftasidagi 
ish soati 36 soat, 15 - 16 yoshda esa 24 soatgacha qisqartirilgan (242- modda). 18 yoshga 

---

4
to’lmagan o’smirlarni ish vaqtidan tashqari va dam olish kunlari ishlarga jalb qilish mumkin 
emas (245-modda). 16-18 yoshdagi o’smirlar uchun tashiydigan va siljitadigan yukning og’irligi 
o’g’il bolalar uchun 13 kg, qizlar uchun 7 kg dan ortiq bo’lmasligi kerak. O’smirlar uchun 
uzluksiz tashiydigan va siljitadigan yukning miqdori 4,1 kg dan ko’p bo’lmasligi lozim, 14-15 
yoshdagi o’smirlar uchun esa me’yor 2 martagacha kamaytiriladi (SQ va M 0052-96). 
O’smirlar doimiy ishga 16 yoshdan qabul qilishga ruxsat etiladi, ayrim hollarda 15 yoshga 
to’lgan shaxslar ota- onasidan birining yoki ular o’rnini bosuvchi shaxsdan yozma ravishdagi 
roziligi bilan ishga qabul qilinishi mumkin. Yoshlarni mehnatga tayyorlash maqsadida 
umumta’lim maktablari, hunar-texnika bilim yurti va o’rta maxsus o’quv yurti o’quvchilarini 14 
yoshga to’lganlaridan keyin ota-onasidan birining yoki ular o’rnini bosuvchi shaxsning roziligi 
bilan o’smirlarning voya va kamol topishiga ziyon etkazmaydigan va ta’lim olish jarayonini 
buzmaydigan yengil ishlarni, o’qishdan bo’sh vaqtlarida bajarish uchun ishga qabul qilishga yo’l 
qo’yiladi.